Yurtsever ve Açık Bilgi Platformu | Özel Büro İstihbarat Grubu Bilgili toplum, güçlü Türkiye
İsyanların arkasındaki İngiliz
gizli örgütü : Arap Büro
İngiliz eski askeri istihbarat subayı James Gustaf Edward Le Mesurier’e ilişkin
soruşturma sürerken, 1.Dünya Savaşı öncesinde Osmanlı Devleti’ne karşı
İngiltere tarafından kurulan istihbarat örgütü “Arap Büro”nun
bilinmeyenleri de arşiv belgelerle gün yüzüne çıkarıldı. İngiliz Ulusal
Arşivleri belgelerine göre, istihbarat örgütü “Arap Büro” adıyla Kahire’de
kuruldu. Örgüt, 1920’ye kadar Arap isyanlarını organize ederek, Osmanlı
parçalanmasında büyük rol oynadı.
Osmanlı
aleyhine..
Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi
Tarih Bölümü Yakınçağ Tarihi kürsüsünden Dr. Mustafa Çabuk’un İngiliz arşiv
belgelerinden aktardığı bilgilere göre “Arap Büro”,
4 Şubat 1916’da Gilbert Clayton tarafından kuruldu. İstihbarat örgütünün ikinci
adamı David Hogarth, arkeolog kimliği ile Ortadoğu’da istihbarat bilgisi
toplayarak Arap aşiretlerini isyana teşvik etti. Hogarth’ın yardımcılığını ise
Sudan sömürge yönetiminde görevli olan Kinahan Cornwallis üstlendi. Suriye
hakkında gizli askeri rapor hazırlayan Aubrey Herbert, İngiliz diplomat Ronald
Storss, The Times muhabiri Philip Graves ve İstanbul’da jandarma olarak görev
yapan Wyndham Deedes de istihbarat elemanı olarak “Arap Büro”da Osmanlı
aleyhine çalıştı
Ajan
kütüphanesi
İstihbarat belgelerinde Kahire’de bulunan
Sevoy Otel’in üç odasının, İngiliz Genelkurmay istihbaratının merkez üssü
olarak kullandığı belirtilirken, Dr.Çubuk yeni ortaya çıkan arşiv belgeleri şu
değerlendirmelerde bulundu:
“Arap Büro, General Clayton
başkanlığındaki istihbarat dairesinin bir parçası olarak faaliyet gösterdi.
Büro bünyesinde bir kütüphane oluşturuldu. Arap meselesi ile alakalı olan
belgeler, Yakın Doğu’nun topografyası, etnografyası, tarihi ve politikası ile
ilgili kitaplar burada toplandı. Mısır savaş ofisi kütüphanesinden 150 cilt
kitap da Büro’nun kütüphanesine transfer edildi. Büro için lazım olan 50 kitap
da Hartum’daydı. G.W.Gerrard; Sudan ajansından daktilocu ve arşivciydi.”
Soy
ağacı çıkardılar
Büro
elemanlarının, çoğunlukla askeri istihbarat, donanma istihbarat ve İngiltere
Savaş Ofisi’nden gelen kişiler olduğunu belirten Çubuk şunları dedi:
“Arap Büro kabileler hakkındaki her şeyi
kaydetti. Yaşadıkları yerleri çıkardılar, kabilelerde kim kimdir isim isim
tespit edip soy ağacı çalışması yaptılar. Savaşın sona ermesiyle birlikte Arap
Büro’nun bölgedeki faaliyetlerine olan ihtiyaç da azaldı veya sona erdi.
Bağdat’tan 18 Ağustos 1919 tarihinde gönderilen telgrafta da Arap Büro’nun
savaştan sonrası için faydası olmadığı bildirildi. Savaştan sonra büronun ne
yapacağı ile ilgili yeni öneriler de oldu. Yakın Doğu istihbarat faaliyetlerinin
büro üzerinden yürütülmesi ve Müslümanların tamamıyla ilgili istihbarat
toplaması tavsiye edildi. 1920’de Arap Büro kapatıldı.”