YABANCI ORDULAR & SAVAŞ & SAVAŞ TARİHİ & TAKTİKLERİ & TEÇHİZATI & YÖNTEMLERİ

Selim SEÇKİN
: SİLAHSIZLANMA SÖYLEMLERİ ARASINDA RUSYA’NIN SON GÖVDE GÖSTERİSİ 

Yorum No : 2019 / 61

27.09.2019

Büyük bir belirsizlikler
ve çelişkiler çağında yaşamaktayız. Gerek uluslararası ilişkilerde gerekse
ülkelerin faaliyetlerinde bu belirsizliklerin ve çelişkilerin etkileri net bir
şekilde gözlemlenmektedir. Bu bağlamda, küresel boyuttaki silahsızlanma söylem
ve çabalarına rağmen özellikle büyük devletlerin silahlanmaya verdikleri önemin
artması ve silahlanmayı teşvik eden eylemleri dikkat çeken gelişmelerdendir.
ABD’nin Kapsamlı Ortak Eylem Planı (KOEP)’ndan tek taraflı olarak çekilmesi,
ABD ile Rusya arasındaki Orta Menzilli Nükleer Kuvvetler Anlaşması (INF)’nın
sonlandırılması söylemler ve eylemler arasındaki çelişkinin son somut
örnekleridir. Bu gelişmeler ışığında Rusya’nın her sene farklı bir tema ve
isimle gerçekleştirdiği askeri tatbikatlar, dünyadaki silahsızlanma çabalarının
gölgesinde büyük devletlerin silahlanmaya ve savunma sanayine verdiği önemi
göstermesi itibariyle yakından takip edilmeye değer etkinliklerdendir.

Rusya tarih boyunca
izlediği yayılmacı politikalar ile dikkat çeken bir ülkedir. Günümüzde de nüfuz
alanını genişletmeye yönelik adımlar atmaya devam etmektedir. Rusya’nın 2014’te
Kırım’ı ilhak etmesi, 2015’te Suriye’deki iç savaşa müdahil olması ve Orta Asya
Cumhuriyetleri ile olan ilişkileri bu kapsamda değerlendirilebilecek
gelişmelerdir. Bu doğrultuda, gücünü ve etki alanını genişletme amacı
içerisinde olan Rusya için askeri tatbikatlar bölge ülkeleri ile önemli bir
işbirliği zemini oluşturmakta, dünyaya askeri anlamda yapabileceklerine dair
net bir mesaj verme imkânı sağlamakta ve silahlanma yarışının geldiği boyutları
da gözler önüne sermektedir.

16 Eylül – 21 Eylül 2019
tarihleri arasında düzenlenen Tsentr19 Tatbikatı, Rusya’nın bu yıl düzenlediği en
büyük askeri tatbikattır. Rusya’nın askeri tatbikatları yıllara göre
değişmektedir. Örneğin, geçen sene düzenlenen Vostok 2018 Tatbikatı gerek
katılımcıları gerekse hacmi bakımından uluslararası kamuoyunda büyük ses
getirmiştir. Benzer şekilde 2017 yılında Zapad Tatbikatı düzenlenmiştir.
Dördüncü tatbikat ise son olarak 2016 yılında düzenlenen Kafkasya
Tatbikatı’dır. Belirli aralıklarla düzenlenen bu dört askeri tatbikat Rusya’nın
ana askeri tatbikatlarını oluşturmaktadır. Bu ana askeri tatbikatlarla eş zamanlı
olarak bu yıl Belarus ile düzenlenen the Union Shield Tatbikatı gibi daha ufak
çapta tatbikatlar da düzenlenebilmektedir.

Tsentr19 Tatbikatının
esas amacı, Rus Silahlı Kuvvetleri ve Orta Asya ülkeleri ordularının milli
menfaatlerin korunmasında hazırlık durumlarının gösterilmesi ve bölgede barış,
huzur ve güvenliğin sağlanmasına yönelik müşterek operasyonlar ile ordular
arasındaki uyum ve etkileşimin artırılmasıdır[1].

Geçen sene büyük yankı
uyandıran Vostok 2018 tatbikatının ardından Rusya’nın bu seneki tatbikata da
ciddi bir şekilde hazırlanmış olduğu belirtilebilir. Öncelikle tatbikatta yer
alan kuvvetler bakımından 2015 yılında düzenlenen Tsentr15 tatbikatına oranla
büyük bir artışın kaydedildiği söylenmelidir. 2015’te tatbikatta 35.000
personel, 170 hava aracı ve 7.000 askeri malzeme kullanılmış iken bu sene bu
sayılar 128.000 askeri personel, 600 hava aracı ve 20.000 askeri malzeme
şeklinde kaydedilmiştir[2].

Belirtilmesi gereken bir
diğer önemli gelişme ise katılımcılardır. Tatbikata gerek Şangay İşbirliği
Örgütü (ŞİÖ) gerekse Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü (KGAÖ)’ne üye ülkeler
katılmıştır. Rusya’nın yanısıra Çin, Pakistan, Hindistan, Kırgızistan,
Kazakistan, Tacikistan ve Özbekistan tatbikata askeri personelleri ve
araçlarıyla katılan ülkelerdir. Öte yandan, ülkemizin de geçen sene davet
edildiği Vostok 2018 tatbikatında Rusya ile beraber sadece Çin ve Moğolistan
yer almıştı. Katılımcılar açısından incelendiğinde Tsentr19 tatbikatı bölgede
Rusya’nın özellikle askeri anlamda işbirliğini geliştirme niyetini ortaya
koymaktadır. Aynı zamanda ŞİÖ üyesi devletlerin de katılmasıyla siyasi ve
ekonomik alandaki işbirliğinin askeri alanda da pekiştirilmeye çalışıldığı
belirtilebilir.

Özellikle NATO ile
ilişkiler göz önüne alındığında siyasi ve ekonomik işbirliğinin yanı sıra bölge
ülkeleri ile askeri anlamda bir işbirliğinin sağlanması Rusya açısından bir
anlam ifade etmektedir. Ayrıca, tatbikatlardaki işbirliği ile NATO’ya Rusya’nın
herhangi bir çatışma durumunda yalnız olmayacağını gösterme olanağı da
sağlanmıştır. Dolayısıyla tatbikatlar, Rusya’nın bölgede lider ülke olarak
etrafındaki ülkeleri askeri anlamda da birleştirebildiğini göstermesi açısından
önemlidir.

Sekiz farklı eğitim
alanında yürütülen tatbikat iki farklı aşamadan oluşmuştur. İlk aşamada
terörizmle mücadele, hava saldırılarını püskürtme ve keşif eğitimleri yer
almıştır. İkinci aşamada ise saldırı altındaki askerlerin komutası ve düşmana
karşı saldırı eğitimlerine yer verilmiştir[3].
Bunlar Rus ordusunun özellikle Orta Asya coğrafyasında müttefikleri ile
herhangi bir saldırı ve savaş durumunda ne denli hazır olduğunun belirlenmesi
açısından son derece önemlidir.

Tatbikat için hazırlanan
senaryo da dikkat çekicidir. Senaryo uyarınca, İslami aşırıcılıklar etkisiyle
Rusya’nın güneybatısında uluslararası terör örgütlerinin düşüncelerini paylaşan
liderlere sahip bir devlet ortaya çıkmıştır. Bu hayali ülkeden de bölgedeki
diğer ülkeleri tehdit eden radikal İslamcılık yayılmaya başlamıştır[4].
Bu senaryo ve tatbikatın aşamaları incelendiğinde Rusya’nın hem geleneksel hem
de terör ve aşırıcılıklar gibi asimetrik tehditlere karşı bölgede edineceği
müttefiklerle beraber bir çaba içerisinde olduğu gözlenmektedir.

Çin açısından da
tatbikatın senaryosunun dikkat çekici olduğu söylenebilir. Uluslararası
kamuoyunun sıklıkla endişelerini dile getirdiği Uygur Türklerine ilişkin
sorunda da Çin tarafının tezleri bölgedeki radikal İslam’ın yayılmasının önlenmesi
ve aşırıcılıkları gidermeye yönelik politikalar izlediğidir. Bu bağlamda
tatbikata en kuvvetli şekilde katılan ülkenin Çin olması da dikkat çekicidir.

Özellikle
silahsızlanmanın sağlanması amacıyla yapılan uluslararası antlaşmaların iptal
edildiği şu günlerde, büyük devletler için geniş katılımlı askeri tatbikatların
öncelik arz ettiği belirtilebilir. Şüphesiz bu askeri tatbikatlarla iç ve dış
politikada net bir mesaj verilmektedir. Öte yandan küresel anlamda
silahsızlanma söylemlerinin ne denli içinin boşaltıldığını da göstermektedir.
Bu doğrultuda Rusya’nın 16 – 21 Eylül arasında yedi ülkenin daha katılımı ile
gerçekleştirmiş olduğu son askeri tatbikat olan Tsentr19 da yeni askeri
ittifakların oluşturulmaya çalışılması ve silahlanma yarışının geldiği noktanın
değerlendirilmesi açısından önem taşımaktadır.   

Fotoğraf: Foreign Policy

[1] “Russia Kicks off Center-2019 International Command
Exercise”. www.southfront.org,
16 Eylül 2019, https://southfront.org/russia-kicks-off-center-2019-international-command-exercise/,

[2] “Military Contingent of Seven States to Participate
in Russia’s Center-2019 Drills”, www.tass.com, 20 Ağustos 2019, https://tass.com/defense/1074149

[3] “130K Troops to Hold Mass Military Drills at War
Games, Russia Announces”, themoscowtimes.com, 20 Ağustos 2019, https://www.themoscowtimes.com/2019/08/20/130k-troops-to-hold-mass-military-drills-at-war-games-russia-announces-a66937

[4] “Russia’s Defense Ministry Unveils Scenario of
Tsentr-2019 Drills”, www.tass.com,
12 Eylül 2019, https://tass.com/defense/1077810