AVRASYA BÖLGESİ DOSYASI /// Rusyanın Demografik Emperyalizmi : Sözde Özerk Cumhuriyetleri – Yücel Tanay

Rusyanın Demografik Emperyalizmi : Sözde Özerk Cumhuriyetleri – Yücel Tanay

Yerleşimci bir sömürge imparatorluğu olan Rusya sömürgeciliği tarihinde iki metot uygulamış; birincisi soykırım… ikincisi yerel halkların asimilasyonu…

31-05-2024

*** 

Rusya Federasyonu 21 Cumhuriyet (Federe Cumhuriyet), 46 Oblast (Rusya’nın bölgeleri; il), 9 Kray (büyük il), 2 Federal kent yönetimi (Moskova ve St. Petersburg), 1 Özerk Oblast (özerk il/Yahudi Özerk Oblastı), 4 Özerk Okrug’tan oluşur.

Özerk Cumhuriyetlerin demografik yapısı

Rus Emperyalizminin yerleştirdiği, Rus göçmenler vasıtasıyla değiştirilmiş, Cumhuriyetlere ismini veren yerli halklar bir çok cumhuriyette azınlık durumuna düşürülmüştür. Çoğunluğu yerli halkların oluşturduğu özerk cumhuriyet sayısı azdır. Putin iktidara geldikten sonra daha önce Millî Cumhuriyetlerin Cumhurbaşkanı halk tarafından seçilirken, 13 Eylül 2004 tarihinde Putin’in imzaladığı kanun gereği Rusya tarafından atanması kanunlaşmıştır.

2010 yılında kabul edilen federal kanun gereği 1 Ocak 2015 tarihinden itibaren Millî Cumhuriyetlerin cumhurbaşkanlarının adı “bölge başkanı” olarak değiştirilmiştir.

Rusya Federasyonun sömürgesi olan sözde özerk Cumhuriyetler şunlardan oluşur:

Adıge Cumhuriyeti (Adıgeya), Altay Cumhuriyeti, Başkurdistan Cumhuriyeti, Buryatya Cumhuriyeti, Dağıstan Cumhuriyeti, İnguşetya Cumhuriyeti, Kabardey-Balkar Cumhuriyeti, Kalmıkya Cumhuriyeti, Karaçaye-Çerkes Cumhuriyeti, Karelya Cumhuriyeti, Komi Cumhuriyeti, Cumhuriyeti Mari- El, Mordovya Cumhuriyeti, Saha Cumhuriyeti (Yakutya), Kuzey Osetya Cumhuriyeti – Alan, Tataristan Cumhuriyeti (Tataristan), Tuva Cumhuriyeti, Udmurtya Cumhuriyeti, Hakasya Cumhuriyeti, Çeçen Cumhuriyeti, Çuvaş Cumhuriyeti .

Tarihsel Çerkesya’da aynı kökenden gelmesine rağmen Adıgey, Çerkes, Kabardeyler için parçala böl siyaseti uygulamış Çerkes kimliğini parçalamak için farklı cumhuriyetler kurmuş birleşmesini Rusya Federasyondan ayrılmalarına önlemek için demografik nüfus mühendisliği metoduyla Rus göçmenler yerleştirerek, Çerkes halkları azınlığa düşürülmüştür.

Günümüzde Kuzey Kafkasya’da Rusya Federasyonu’na bağlı yedi özerk cumhuriyet (Dağıstan, Çeçenistan, İnguşetya, Kuzey Osetya-Alanya, Kabardey-Balkar, Karaçay-Çerkes ve Adıge) ve iki tane kray (Krasnodar ve Stavropol) bulunmaktadır.

Kuzey Kafkasya’nın nüfus olarak en büyük halkı Çeçenlerdir. Bu cumhuriyetlerden sadece ikisi (Çeçenistan ve İnguşetya) monoetnik bir yapıya sahiptir; 30’dan fazla etnik grubun yaşadığı Dağıstan ise, bölgenin en karmaşık nüfus yapısına sahip cumhuriyettir.

Kuzey Kafkasya’da yaşamaktadır. İslam, özellikle bölgenin doğu kesiminde yaygındır ve buradaki cumhuriyetlerin (Dağıstan, Çeçenistan ve İnguşetya) nüfusunun %90’dan fazlası Müslüman’dır. Kuzey Kafkasya’nın batı kesiminde ise hem Rus nüfusunun fazla olması hem de önemli bir kısmı Hristiyan olan Osetlerin varlığı sebebiyle Müslümanların oranı daha düşüktür.

Rus Emperyalizmi aynı kökenden gelmesine rağmen Çecenler ve İnguşlara( Vaynah Halkı )böl parçala metoduyla iki farklı cumhuriyet oluşturmuştur.

Çeçenistan Cumhuriyeti

Nüfusun büyük çoğunluğu (%95,3) Çeçenler oluşur. Rus nüfusunun en az olduğu özerk cumhuriyettir.

İnguşetya Özerk Bölgesi

Rusya’nın en monoetnik cumhuriyetlerinden biri olmasıdır. Nüfusunun %94,1’i İnguş, %4,6’sı Çeçen’dir.

Kuzey Osetya (Alany) Cumhuriyeti

Küçük nüfusuna rağmen çok etnikli bir yapıya sahiptir. Nüfusun %65’i Oset, %20’si Rus, %4’ü İnguş, %2’si Ermeni ve Kumuk ve %1’i Gürcülerden oluşmaktadır; diğer etnik grupların sayısı ise %1’den azdır. Osetleri bölgedeki diğer Kafkas halklarından farklı kılan en önemli özellikleri, etnik köken olarak İran asıllı olmalarıdır.

Dağıstan Özerk Cumhuriyeti

Halkın %95’i Müslüman (çoğunluğu Sünni, %4’ü Şii), %5’i Hristiyan ve %1’den azı da Yahudi’dir.

Avar, Dargin, Lezgi, Çeçen, Nogay, Kumuk, Azerbaycan Türkü ,Rus, Agul, Lak, Tat, Tabasaran, Rutul ve Tsahur.Etnik çeşitliliği olan Rus nüfusunun az olduğu bir özerk cumhuriyettir.

Kuzey Kafkasya’daki birçok cumhuriyette görülen sorun burada da yaşanmaktadır. Ülkede %45’lik çoğunluğa sahip Kabardeyler ile %10’luk bir nüfusa sahip Türk Halkı olan Balkarlar arasında ülkeyi, iktidarı ve yaşamı paylaşmakta önemli sorunlar görülmektedir. Kabardey-Balkar tüm Kafkasya’da olduğu gibi her an bir etnik çatışmayı alevleyebilecek mayınlarla doludur. Bu mayınlar ‘böl-parçala-yönet ve zamanı gelince birbirine kırdır’ın ruhuna uygun olarak Sovyet liderleri tarafından ustalıkla döşenmiştir. Batı ve Osmanlı literatürüne ‘Çerkesler’ diye giren Adigeler, en az 5-7 bin yıllık vatanlarında Bolşevik ihtilalı sonrası kurulan üç cumhuriyete yani Adigey, Kabardey-Balkar ve Karaçay-Çerkes’e pay edilmiştir. Şimdi Kabardeyler, yüzde 45’lik nüfuslarıyla Kabardey-Balkar’ın egemen etnik öğesidirler ve Çerkeslerin çoğunlukta olduğu tek cumhuriyet Kabardey-Balkar Cumhuriyeti’dir. Kabardey-Balkar’da 900 binlik nüfusun yüzde 30’unu oluşturan ‘etkisiz’ element Ruslar bir yana asıl etnik kırılma noktasında yüzde 10’la Türk kökenli Balkarlar vardır.

Karaçay-Çerkes Özerk Cumhuriyeti

Karaçay Çerkes’de nüfusun yüzde 42’sini Ruslar, yüzde 31’ni Karaçaylar ve yüzde 9’unu Çerkesler oluşturmaktadır. (82) Kalan kısımda da Abhaz ve Nogay gruplar yaşamaktadır. Karaçay-Çerkes Cumhuriyeti’nde etnik ayrımcılık, Kafkasya’daki diğer cumhuriyetlere nazaran azdır ve diğer bölgelere göre sükunetini korumaktadır. Karaçay-Çerkes Cumhuriyeti’nde keyfi olarak parçalanmış halklar modelinin tekrarlandığı görülür. Karaçaylar ,Balkarların akrabası olan Türk Halkıdır,ama buna karşın Kabardeylerle akraba olan Çerkeslerle birlikte yaşamaktadırlar. Kabardey-Balkar ve Karaçay-Çerkes Cumhuriyetlerinin kurulması sırasında Sovyetler ‘böl ve yönet’ politikasını uygulamaya dikkat etmiştir. Dil, tarih, kültür ve etnik köken açısından aynı halk olan Karaçay-Balkarlılar suni bir biçimde ikiye parçalanmıştır. Sovyetler aynı şekilde kendilerine Adige adını veren Çerkes halkını da üç ayrı özerk cumhuriyet ve bölgeye ayırarak (Kabardey-Balkar, Karaçay-Çerkes, Adigey) onların da ileride birleşme tehlikesini önlemeyi planlamıştır. Böylece Çerkeslerin iki kabilesi olan Kabardey ve Besleneyler Karaçay-Çerkes idaresine, Karaçaylıların bir parçası olan Balkarlılar da Kabardeylerin büyük kısmı ile birleştirilerek kurulan Kabardey-Balkar idaresine bağlanmıştır.

Adigey Özerk Cumhuriyeti

Rusya Federasyonu’na bağlı Krasnodar eyaleti içinde yer alan Adige Cumhuriyeti, Slav kökenli nüfusun çoğunlukta olduğu bir Kafkas cumhuriyetidir. (%68 Rus, %23 Adige) Adige Cumhuriyetinde politik ve idari mevkiler Adigelerin hakimiyetinde olmakla birlikte etno-politik durum kararlı bir yapı göstermektedir. 19. yüzyılda Çarlık Rusya’sı ile yaşanılan savaş sonrası nüfusunun yüzde 95’ini soykırım ve zorunlu göçten oluşan etnik temizlik ile kaybeden Adigeler, küçük cumhuriyetlerinin yeni bir çatışma karşısında tamamen silinebileceğinin farkındadır. Bu nedenle Adigey yönetimi, Rusya’nın federatif yapısını savunarak bağımsızlığını güçlendirmek çabasındadır. Adige aydınları, Adigey’in yaklaşık 1/3’ünü oluşturan Adige halkının geleceği için tartışılmaz koşul olarak belirttikleri eşit temsil sisteminin yeterli olamayacağını görmektedirler. Bu nedenle Adigey hükümeti, Adigey dışındaki Adigelerin ülkeye yerleşebilmeleri için yasal düzenlemeleri ve örgütlenmeleri gerçekleştirmektedir.

Karelya Özerk Cumhuriyeti

Rusya’nın Avrupa topraklarının kuzeybatısında yer alan bir özerk cumhuriyettir

Nüfusu 716,281 (2002) olan Karelya’da nüfusun % 75’i şehirlerde, % 25’i kırsalda yaşar. Etnik gruplar; Ruslar %75, Karelyalılar % 9, Beyaz Ruslar % 5, Ukraynalılar % 3, Finler % 2, diğer % 5.

Karellerin,dilleri Fincenin bir lehçesidir.Köken olarak Finlilerle akraba olan Baltık-Fin halkıdır. Çoğunlukla Rusya’nın Karelya Cumhuriyeti’nde veya Finlandiya’nın Kuzey ve Güney Karelya bölgelerine yaşamaktadırlar.

Saha (Yakut )özerk Cumhuriyeti

Rusya Federasyonu’nun uzak doğusunda yer alır.

Dünyadaki en büyük yüzölçümüne sahip olan özerk ülkesidir. Halkı Türk kökenlidir.

1998 tahminlerine göre 1.381.000 olan Saha (Yakut) Muhtar Cumhuriyeti’nin nüfusunun % 50.5’i Ruslardan % 36.9’u, Saha (Yakut)’lardan oluşmaktadır. Geriye kalan yaklaşık % 13’lük kısım ise Ukraynalı, Kazak, Tatar ve Azerilerden oluşmaktadır. Başkent Yakutsk’un nüfusu 270.000’dir. Yakutların % 95′ i Saha (Yakut) Muhtar Cumhuriyeti sınırları içerisinde yaşamaktadır.

Udmurtya Özerk Cumhuriyeti

Volga bölgesinde bulunan Finlilerle akraba olan Udmurtlar, ülkelerinde azınlık durumuna düşürülmüştür. Ülke nüfusunun %29’unu oluştururlar,Rusların nüfusu sürekli göçlerle % 60’a çıkmıştır.

Buryat Özerk Cumhuriyeti

Rusya’nın uzakdoğusunda Sibirya bölgesinde bulunan halkı Moğol olan Budist olan Buryatya’da yerli halk Buryatlar azınlıkta olup,%27 nüfusları vardır. Çoğunluğu oluşturan Ruslar%73’tür.

Mordovya Özerk Cumhuriyeti

Volga bölgesinde bulunan özerk cumhuriyetin halkı Fin-Ogur kökenli olup, Finlilerle akrabadır. Nüfusunun 31,9 Mordovyalı, % 60,8 i Ruslar, % 5,2’sini ise Tatarlar oluşturmaktadır.

Mari El Özerk Cumhuriyeti

Eski adı Çirmiş (Çeremis, Çemeris) olan etnik Mari (Çirmiş) halkı, Fin Ural dil ailesinin bir üyesi olan Mari dili’ni konuşur. Mari (Çirmiş) dili, ülkede iki ayrı lehçe halinde konuşulur,Finlilerle akrabadır.

Cumhuriyetin %47,5’i etnik Ruslardan ve %42,9’u Marilerden oluşur. Ülkenin %6’sı Tatar ve geri kalan %3,6’sı 50 farklı etnik gruptan oluşur.Bugün Çirmiş halkının %48,3’ü Mari El dışında, %4,1’i ise Rusya dışında yaşamaktadır.

Komi Özerk Cumhuriyeti

Rusya içinde yer alan Ural Dağları’nın batısında ve Doğu Avrupa Ovaları’nın kuzeydoğusunda yer alan özerk bir cumhuriyettir.Komice’nin Zıryanca, Permyakça ve Yodzyakça olmak üzere üç diyalekti bulunmaktadır. Fin-ugor dil grubundadır. Özerk Cumhuriyetin nüfusunun % 59’u Rus,%25.2’si Komidir.

Tuva Özerk Cumhuriyeti

Tuva Cumhuriyeti; Rusya Federasyonu’nda Güney Sibirya’da özerk bir Türk cumhuriyetidir. Tuva cumhuriyeti, adını, Türk halklarından biri olan Tuvalardan alır.

Ülke nüfusunun % 82’si Tuvalardan,%16.1 Ruslardan oluşur.

Özerk Türk Cumhuriyetinin kuzeyinde, Tomsk, Abakan, Krasnoyarsk şehirleri çevresinde ve bu bölgenin batısındaki Tobol nehrinin kenarına kurulu Tümen, Tobolsk, Tara, Barabinsk kentleri çevresinde, ayrıca bu iki bölgenin arasındaki Baraba bozkırlarında Baraba Türkleri yaşarlar. Kemerova ilinde ise Şor Türkleri yaşamaktadır. Krasnoyarsk bölgesi içinde önceden çok nüfusa sahipken günümüzde çok az kalmış Tuva Türkleri de yaşar. Rusların baskısı sonucu Tuva Cumhuriyetine göç etmek zorunda kalmışlardır. Krasnoyarsk içindeki Tanzıbey taraflarının Tuvaların toprağı olduğu Tuva halkı tarafından hâlâ bilinmektedir.

Altay Özerk Cumhuriyeti

Güney Sibirya’da yer almaktadır. Batı’da Kazakistan, kuzeyde Rusya, doğuda Tuva ve Hakas Cumhuriyetleri, güneyde Moğolistan, Doğu Türkistan ve Kazakistan ile komşudur.Türk Halklarındandır. Nüfusunun %34.5 Altay Türklerinden,%56.6 Ruslardan oluşur.

Kalmukya Özerk Cumhuriyeti

Rusya’ya bağlı Özerk bir cumhuriyettir. En dikkat çeken özelliği Avrupa sınırları içinde Budizm’in en yaygın din olduğu tek bölge olmasıdır . Moğol kökenli bir halktır. Nüfusunun %53,3’nü Kalmuklar, Ruslar (%33,6), Darginler (7.295 ya da %2,5), Çeçenler (5.979 ya da %2), Kazaklar (5.011 ya da %1,7), Türkler (3.124 ya da %1,1), Ukraynalılar (2.505 ya da %0,9), Avarlar (2.305 ya da %0,8), Almanlar (1.643 ya da %0,6…

Çuvaşistan Özerk Cumhuriyeti

Rusya Federasyonuna bağlı Orta Volga bölgesinde bulunan özerk bir Türk Cumhuriyetidir halkı Hristiyan Ortodokstur.Çuvaşistan’nın ülke nüfusu 1.500.000’dir. Nüfusun %60’ı şehirlerde yaşamaktadır.

Bu nüfusa, Rusya’ya bağlı diğer federasyon ülkelerinde yaşayan çuvaşlar da eklenirse, tüm Rusya Federasyonlarındaki Çuvaş halkının nüfusu 2.500.000 civarındadır.

Çuvaşlar, Çuvaşistan Cumhuriyeti’nin nüfusunun üçte ikisini; cumhuriyetin en büyük ikinci uyruğu olan Ruslar ise nüfusun yaklaşık dörtte birini oluşturmaktadır.

Başkurdistan Özerk Cumhuriyeti

Rusya Federasyona bağlı bir Türk Cumhuriyetindedir.Volga bölgesinde İdil Nehri ile Ural Dağları arasında yer alır. Nüfusun Başkurtlar % 29,5, Tatarlar % 25,4, Ruslar % 36 oluştur.Başkurtlar Başkurdistan’ın yerli halkı. Başkurtların anadili olan Başkurtça, Tatarca’ya yakın olup hemen hemen bu Türkî dille aynıdır. Başkurtların % 68’i Özerk Başkurdistan’da yaşamakta olup, geriye kalan % 32’si Ural bölgesindedir.

Tataristan Özerk Cumhuriyeti

Bir Türk Cumhuriyettidir. Rusya Federasyonun Volga bölgesindedir. Ülkede bugün en büyük oran açısından 2 milyon Tatar kökenli, bir buçuk milyon kadar Rus kökenli insanın yaşadığı belirtilmektedir. Bu iki etnik yapı dışında ülkede,çokluklaTatarca konuşan Çuvaşlar, Çirmişler ve Udmurtlar yaşar.Ülkede bugün en büyük oran açısından 2 milyon Tatar kökenli, bir buçuk milyon kadar Rus kökenli insanın yaşadığı belirtilmektedir. Bu iki etnik yapı dışında ülkede, çoklukla Tatarca konuşan Çuvaşlar, Çirmişler ve Udmurtlar yaşar. Tatarlar,nüfusunun %52’sini ,Ruslar ,%39.49, Çuvaşlar %3.35’ni oluştur..vb

SSCB’nin çökmesiyle 1992 yılının 21 Mart tarihinde Tataristan’da referandum yapıldı.Halkın %61,4’ü Tataristan’ın bağımsızlığından yana oy kullandı.Rusya Federasyonu bu referandum sonuçlarını tanımadı.

Rusyanın Demografik Emperyalizmle ilhak Ettiği Topraklardan Kırım

Tarihsel Türk vatanı olan Kırım’da demografik yapı Rus sömürgeciliği tarafından Rus göçmenler ve Slav Halkları yerleştirilerek değiştirilmiş, Tatar nüfusu soykırımla zorla göç ettirilerek azatılmıştır.Bugün Kırımın demografik yapısı şöyledir. Ruslar: %58,32; Ukraynalılar: %24,32; Kırım Tatarları: %12,1; Beyaz Ruslar: %1,44; diğer Tatarlar: %0,54; Ermeniler: %0,43; ve Yahudiler: %0,22.

Çariçe II. Katerina, “Rusya’nın tacındaki en iyi incisi Kırım’dır” diyerek Osmanlılar’ın Akyar liman kentinde bir deniz üssü kurdu, burayı Sivastopol olarak adlandırdı. Böylece, bölge Rus İmparatorluğu’nun sembolü olmaya başladı. Rus Çarlığı zamanında Kırım yarımadası, Rusya’nın diğer bölgelerinden daha fazla Ruslaştırma politikasının baskısı altında kaldı. Savaş ve barış zamanında farklı gerekçelerle Kırım’dan ayrılmaları teşvik edilen Tatarlar yoğun olarak Osmanlı topraklarına göç etmeyi sürdürdü. Bu durum demografinin Ruslar lehine değişmesine yol açarken tarım ve hayvancılık başta olmak üzere Kırım’ın ekonomik yapısını bozmuştur.

Kırım Hanlığı 1774 Küçük Kaynarca Antlaşması’na kadar geçen süre zarfında Osmanlı Devleti’ne bağlı kalmıştır. Osmanlı egemenliğinde olduğu süre zarfında Kırım’da Türk nüfusu daima çoğunlukta olmuştur.

Bölgenin Küçük Kaynarca Antlaşması ile Rusya’nın hakimiyetine girişiyle birlikte burada ciddi bir demografik değişimin de temelleri atılmaya başlanmıştır.

Bölgenin Küçük Kaynarca Antlaşması ile Rusya’nın hakimiyetine girişiyle birlikte burada ciddi bir demografik değişimin de temelleri atılmaya başlanmıştır.

Rusya’nın bu bölgeye yönelik izlemiş olduğu işgal politikalarının temelinde 1783-84 yıllarının büyük bir önemi vardır.

Rusya’nın bu bölgeye yönelik izlemiş olduğu işgal politikalarının temelinde 1783-84 yıllarının büyük bir önemi vardır.

Özellikle XIX. yüzyılda Rusya’nın bu bölgede izlediği politikaların bölgenin demografik yapısının şekillenmesinde ciddi etkileri olmuştur.

Bu dönemde Rusya bölgedeki Müslüman ve Türk nüfusunu sistematik olarak göç ettirerek demografik yapının değişiminin de temellerini atmıştır.

Rusya’nın XIX. yüzyılda bölgeye yönelik politikalarına bakıldığında öncelikle buradaki Türk ve Müslümanları hedef aldığı görülmektedir.

İzlenen sistematik politikalarla bir yandan buradaki Müslüman nüfusun topraklarını terk etmeleri sağlanırken diğer yandan da bölge dışından buraya Rus nüfusun yerleşimi teşvik edilmiştir.

Tüm bu sistematik politikalar sonucunda, bölgede yaşanan nüfus kayıpları nedeniyle toprakların asıl sahibi olan insanlar kendi yaşadıkları bölgelerde azınlık konumuna düşmüşlerdir.

1783 yılından itibaren Kırım’a yönelik işgal politikalarını sürdürmeye devam eden Rusya, böylece bölgede ciddi bir demografik değişime neden olmuştur.

Bu dönemde Kırım’ın çoğunlukta olan Türk nüfusu özellikle de Tatarlar yaşananlardan ciddi anlamda etkilenmiştir.

Çarlık Rusya döneminde ve daha sonraki süreçlerde de benzer şekilde Sovyetler Birliği döneminde de Kırım Tatar Türk nüfusu ciddi baskılarla karşı karşıya kalmış ve topraklarından devamlı göç etmeye zorlanmışlardır.

1944 Kırım Tatar Sürgün Ve soykırımı

1783’ten beri Rusların amacı,Kırım Tatarlarının anavatanları ele geçirip,Tatar nüfusunu Kırım’da azaltmak sonra tamamen yok edip ,demografiyi değiştirmek ; Rusya, Kırım’ı işgal ettiğinde Kırım’da yaşayan tek bir yerli Rus dahi yoktu.En baştan beri açıkça maksadını ilan etmişti: Kırım’ı, Kırım Tatarlarından temizlemek ve en kısa zamanda bir Hristiyan Slav/Rus ülkesi hâline getirmek

Kırım 12 Mayıs 1944’de Sovyet kontrolüne girince Stalin, Nazilerle işbirliği suçlamasıyla Kırım Tatarlarını toplu cezaya çarptırıp sürgün etti. Resmi rakamlara göre 350 bin Kırım Tatarları sürgün edildi. Aç susuz üç günde Batı Türkistana sürgün edildi.İnsani olmayan koşullardaki vagonlarda sürgün olanların yarısı daha sürüldükleri bölgelere ulaşmadan hayatını kaybetti.Daha sonra Rusya ve Ukrayna’dan sevk edilen Rus ve Slav asıllı göçmenler yerleştirildi.

Stalin sonrası Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti’ne hediye edilen Kırım, 2014’te yarımadayı yasa dışı ilhak eden Rusya’nın kontrolüne geçti.

Rusya, 150-200 sene boyunca Altın Orda yani Türk-Müslüman hâkimiyetinde yaşadı. Rusya’nın bugün hatırlamaktan hiç hoşlanmadığı bir durumdur bu. Kırım Tatarları da Altın Orda’nın vârisidir. Yani tarihin bu rövanşını almak istiyorlardı. 18. asra kadar Kırım Tatarlarının devleti olan Kırım Hanlığı, Rusya’nın askerî olarak başa çıkamadığı bir unsurdu. Moskova, Kırım Hanlığı’na 17. asır sonlarına kadar vergi ödemekteydi. İkinci sebep Kırım’ın, Karadeniz’e hâkim olmanın en önemli iki nirengi noktasından (diğeri Boğazlar) biri olmasıdır. İkisine birden hâkim olan güç, Karadeniz’i kendi gölü hâline getirir. Rusya, İstanbul’u alabilmek için Kırım’ı zıplama tahtası olarak görüyordu. Zaten Kırım’ı alır almaz Karadeniz filosunu (bugün o filo hâlen duruyor) kurdu.

Rusyanın Demografik Emperyalizmle İlhak Ettiği Ukrayna Toprakları

Rusya,Çarlık Rusyası ve Soyvet Rusya döneminde Ukraynanın doğusuna Rus füturist demografik mühendisliği tarafından yerleştirilen Rus göçmenleri kullanarak önce Rus ayrılıkçılığını kışkırttı, sonra Rus etnik nüfusunun çoğunlukta olduğu sözde Donetsk Halk Cumhuriyeti ve Luhansk Halk Cumhuriyeti isminde yönetimler ilan ettirdi.

Rusya Devlet Başkanı Putin, 21 Şubat 2022’de sözde Donetsk Halk Cumhuriyeti ve Luhansk Halk Cumhuriyeti’nin tanınmasına dair kararnameyi Kremlin Sarayı’nda imzaladı ve 24 Şubat sabahın erken saatlerinde Donbas’taki Rusları korumak gerekçesiyle “özel askeri operasyon” başlattıklarını duyurdu. Böylece Rusya-Ukrayna Savaşı başladı.

Rus ordusu, 7 aydan fazla süren savaş esnasında Donetsk ve Luhansk bölgelerinin idari sınırları içerisinde bulunan yerleşim birimlerini tek tek ele geçirmeye yoğunlaştı.

İlhak edilen Luhansk bölgesindeki yerleşim birimlerinin tamamı Rus güçlerinin kontrolüne geçse de Donetsk bölgesi topraklarının yarıya yakını Ukrayna ordusunun elinde bulunuyor.Donetsk ve Luhansk bölgelerini içinde barındıran Donbas bölgesinde çoğunluklu olarak Rus kökenli nüfus yaşıyor.

Ukrayna’nın Herson ve Zaporijya bölgelerinin ilhakı

Rusya tarafından ilhak edilen Ukrayna’nın Herson bölgesi, savaşın başladığı 24 Şubat’tan yaklaşık bir hafta sonra, mart başında Rus ordusunun kontrolüne geçti.

Herson bölgesi, daha önce ilhak edilen Kırım yarımadasının kuzeyinde yer alıyor. Söz konusu bölge, Rusya’nın Donbas bölgesi üzerinden Kırım ile kara yolu bağlantısı kurabilmesi için kilit bölge konumunda bulunuyor.

Ayrıca, Herson, su kaynaklarına sahip olması nedeniyle ilhak edildikten sonra su sıkıntısı yaşanan Kırım için oldukça önemli.

Halen yoğun çatışmaların sürdüğü Zaporijya bölgesinin yaklaşık yüzde 70’i Rus askeri güçlerinin kontrolünde bulunuyor. Ukrayna ordusu ise bölgenin idari merkezi Zaporijya kenti dahil yaklaşık yüzde 30’unu kontrol altında tutuyor.

Avrupa’nın en büyük nükleer santrali konumunda bulunan Zaporijya Nükleer Santrali de 4 Mart’ta Ruslar tarafından ele geçirildi. 6 nükleer reaktör ve 5 bin 700 megavatsaat elektrik üretim kapasitesine sahip santral, Ukrayna’daki toplam elektriğin yüzde 20’sini sağlıyor.

Rusya’nın gerekçesi 4 bölgede yapılan sözde referandumlar

Moskova, yasa dışı ilhaka, Ukrayna’nın 4 bölgesinde yapılan sözde referandum sonuçlarını gerekçe gösteriyor.

Ayrılıkçıların kontrolündeki sözde Donetsk ve Luhansk Halk Cumhuriyetleri ile Rus ordusunun ele geçirdiği Herson ve Zaporijya bölgelerinde, Rusya’ya bağlanmak için 23-27 Eylül döneminde referandumlar düzenlendi.

Rusya ve Ukrayna arasındaki savaşın gölgesinde yapılan referandumlardan “Rusya’ya bağlanma” kararı çıktığı açıklandı.

Bölgelerdeki sözde seçim komisyonlarının açıkladığı verilere göre, sözde Donetsk Halk Cumhuriyeti’ndeki referanduma katılanların yüzde 99,23’ü, sözde Luhansk Halk Cumhuriyeti’nde katılanların yüzde 98,42’si Rusya’ya katılmak için oy kullandığı ileri sürüldü.

Rus ordusunun kontrol altındaki Zaporijya bölgesinde düzenlenen referandumda ise katılımcıların yüzde 93,11’i, Herson bölgesinde yüzde 87,05’i Rusya’ya katılmayı seçtiği savunuldu.

Referandum yapılan bu bölgelerde Rusya tarafından atanan sözde yönetimlerin başvurusu üzerine Putin, Herson ve Zaporijya bölgelerinin sözde bağımsızlıklarını tanıdı ve toplam 4 bölgeyi ilhak etme anlaşmasını imzaladı.

Rusyanın Bekleme Odasında Beklettiği Transdinyester

Moldovya’da, Ruslar ülkenin yerlisi olmayıp, Rus Çarlığı ve Sovyet Rusya döneminde yerleştirilen göçmenlerdir .Moldova’nın içinde bulunan bağımsızlığını ilan eden ayrılıkçı Transdinyester bölgesinde 220 bin Rus yaşıyor. Bölgenin ülkenin Rusya ile karasal sınır bağlantısı yok. Fakat Rusya’nın barış koruma misyonu çerçevesinde Dinyester nehri ile Ukrayna sınırı arasında sıkışmış bölgede bin 500 civarında askeri bulunuyor.

Rusların, Moldovyadaki Transdinyester Rus ayrılıkçılığını kışkırtmasının ardındaki neden aynı millet olan Moldovya ile Romanyanın birleşmesini engel olmak,Moldovya’nın AB üyeliğini engellemek olabilir.

Rus Emperyalizminin iştahını kabartan Kazakistan’ın Kuzeyi

Putinin faşist yayılmacı “Rus Dünyası ” fikrinin hedefinde olan Kazakistana Rus göçmenler, Çarlık Rusyası ve Soyvet Birliği döneminde yerleştirilmişlerdir. 2020 verilerine göre 19 milyonu aşan Kazakistan nüfusunun %70’ini Kazaklar, %18’ini Ruslar oluşturmaktadır.

Bugünkü Rus Federasyonu tarihsel mirasını yerleşimci sömürgecilikle Rus Çarlığının ve Sovyet Rusya’nın yerli halkların zorla topraklarını zaptetmesi,soykırımla nüfusunun azatılması kalan nüfusunun asimle etmesiyle demografik yapının Rus göçmenlerle değiştirilip, yerli halkların topraklarına el koymasıyla oluşan kanlı bir sömürgeciliktir.

Yerleşimci bir sömürge imparatorluğu olan Rusya sömürgeciliği tarihinde iki metot uygulamış; birincisi soykırım… ikincisi yerel halkların asimilasyonu…

Kaynakça:

1)Tarihten Günümüze Rus Sömürgeciliğinın Tarihsel Kökleri “Rusizm” – habernida.com/tarihten-gunumuze-rus-somurgeciliginin-tarihsel-kokleri-rusizm-yucel-tanay/

2)Rusya’nın Cumhuriyetleri-https://tr.m.wikipedia.org/wiki/Rusya%27n%C4%B1n_cumhuriyetleri

3) Ali ÇUREY: “Bilinen Dünyanın Bilinmeyen Ülkesi: Kuzey Kafkasya ve Çerkesler (1)”, Kafkasya Yazıları Dergisi, Yıl 2, Sayı 5, (Sonbahar, 1998), 57.

4)B.Zakir AVSAR: “Kafkasya-Rusya Federasyonu ve Türkiye”, Yeni Türkiye,Yıl 3, Sayı 16, Türk Dünyası Özel Sayısı II, (Temmuz-Agustos 1997), 1875.