SURİYE DOSYASI /// Ömür Çelikdönmez : HTŞ lideri Goloni’nin gücü Suriye Milli Ordusunu dağıtmaya yeter mi ???

Ömür Çelikdönmez : HTŞ lideri Goloni’nin gücü Suriye Milli Ordusunu dağıtmaya yeter mi ???

Aralık 18, 2024

***

HTŞ lideri Goloni’nin gücü Suriye Milli Ordusunu dağıtmaya yeter mi?

Suriye Milli Ordusu, Türkmen Pınarı/Ayn El Arap / Kobani kentini kuşattı. Kentteki göstermelik ABD’li askeri unsurlarının üslerini boşalttığı bildiriliyor. Çok kısa bir süre sonra Kobani’nin de Suriye Milli Ordusu tarafından özgürleştirildiğini duyarız.

8 Temmuz 1889 tarihinde kurulan, New York merkezli gazete Wall Street Journal’ın  ABD’li yetkililere dayandırdığı özel haberine  göre  ABD, Türkiye ve milis müttefiklerinin, ABD destekli Kürt güçlerinin kontrolündeki Suriye topraklarına büyük çaplı bir askeri operasyon düzenlemeye hazırlanıyor olmasından giderek daha fazla endişeleniyormuş.

Haber analizde Türk üniformalı komandoların, topçu birliklerinin ve müttefik milislerin sınır boyunca stratejik noktalara konuşlandırıldığı belirtiliyor. Korkunun ecele faydası yok.

HTŞ lideri Goloni’nin gücü Suriye Milli Ordusunu dağıtmaya yeter mi?

 HTŞ Ankara’nın nesi olur?

Muhaliflere hemen her konuda yardım elini uzatan Türkiye’ye, HTŞ dahil hiç bir muhalif örgüt karşı koymaya kalkışmak gibi şansını zorlayacak tutum sergileyemez.

Çünkü Eylül 2018’de Rusya ile Türkiye arasında varılan Soçi mutabakatında, İdlib vilayetinde oluşturulmasında karar kılınan “çatışmasızlık bölgelerinin” denetim ve gözetim görevi Türkiye’ye verilmişti.

Türk Silahlı Kuvvetlerinin İdlib gerginliği azaltma bölgesine yani çatışmasızlık bölgesine intikal ederek, güvenlik noktaları oluşturdu. Bölgeye sığınan muhalif güçleri, Rusya, İran ve Baas rejim ordusunun hava ve kara  unsurlarının saldırılarından korudu.

HTŞ’nin İdlip te kurduğu siyasi ve  asker sistem ile savaş ekonomisi  büyük ölçüde Türkiye sınırından beslendi. Hatta Türkiye İdlip bolgesinin ihtiyaç duyduğu elektrik enerjisinin tedarikçisiydi. HTŞ ekonomisi büyük ölçüde Katar gibi bazı Arap ülkelerinin  fonlamasıyla ayakta durdu.  

Rus, İran ve Suriye Baas güçlerine karşı savaşta kullandıkları silah ve mühimmat Türkiye sınırları  üzerinden   temin edildiler. Türk güvenlik unsurları HTŞ ileri gelenlerini sürekli izlediler. Diyalog kapısını açık tuttular.  

HTŞ bünyesinde  sadece  Sünni Selefi Araplar yok. Türkmen ve Kürt gruplarının yanısıra Doğu Türkistan İslami Hareketinden  binlerce savaşcı  HTŞ ye monte edildi.   

Bir Rumeli  türküsünün,Drama Köprüsü Bre Hasan ‘ın sözlerini hatırlayın, ne diyor kolektif hafıza ; “ Mezar taşlarını Hasan koyun mu sandın. Adam öldürmeyi Hasan oyun mu sandın. At martini Debreli Hasan dağlar inlesin”

HTŞ lideri Goloni’nin gücü Suriye Milli Ordusunu dağıtmaya yeter mi?

Doğu Türkistan İslami Hareketi, Suriye’de hangi durumda…

Çatışmaların başladığı 2011’den bu güne Suriye’ye ordu güçleri ve müttefiklerine karşı savaşmak için binlerce Çin vatandaşı Doğu Türkistan Türkü geldi/getirildi.

Bir kısmı, soluğu El Nusra (yeni adıyla Fetih el Şam/HTŞ), IŞİD, Ahrar uş-Şam’da aldı.Daha büyük bir kitle ise Çin’in Sincan merkezli Uygur kökenlilerin oluşturduğu Türkistan İslam Partisi’ne (TİP) kapağı attı.

Gelenlerin ortak gayesi, savaş deneyimi kazanmak ve geri dönüp Doğu Türkistan’ın istiklal savaşını başlatmak.5 bin Doğu Türkistanlı savaşçı sayısının aileleriyle birlikte toplamda 20 bini bulduğu tahmin ediliyor. Bu az-buz bir rakam sayılmaz.

Türkmen, Kürt Dağı ile birlikte Cisr El Sugur bölgesinde yerleşim ve kontrol alanları oluşturan  Türkistan İslam Partisi mensupları, kendi vatanlarından binlerce kilometre uzakta, Çin yönetiminde bulamadıkları huzuru kan dökerek can vererek arıyor.

Bu nedenle, kendilerine Suriye sahasında yeni yerleşim alanı kazanarak, savaş tecrübelerini artırarak Doğu Türkistan’ın Çin işgalinden kurtarılacağı güne kadar burayı mesken tutma niyetindeler.

İki yüzlü riyakar Batının HTŞyi pohpohlaması ne anlama geliyor ?

Suriye rejiminin sonunu getiren HTŞ lideri Ebu Muhammed el Golani, bu göreceli başarısının ardından sanki kerameti kendinden menkulmuş gibi bir anda batılı medya kuruluşlarının ilgi odağına dönüştü. Amaçları adamı pohpohlayıp, Türkiye ile arasını açmak.

ABD deki enstitüler dahil batılı medya kuruluşları, mal bulmuş mağribi gibi bir anda HTŞ lideri Ebu Muhammed el Golani’yi keşfetti. Çizilen portre sanki bize İsa’nın 12 Havarisinden birisini gösteriyor.

HTŞ Suriye’yi  sahipleniyor

Golani yönetiminde HTS kendisini dramatik bir şekilde dönüştürdü ve açıkça cihatçı köklerinden  El Kaide ve DAEŞ’ten ayrıldı. Nitekim bunun faydasını bugün çok net görebiliyorlar. Bu yeni aşama evrim için başka bir platform sağladı, itibar  ve  yasal hüviyet kazandırdırdı.

Elbette grubun son dört yıldaki kurum inşası, savaş alanındaki zaferleri çok daha büyük bir devlet inşası projesine konsolide etmek için iyi bir konuma getirdi.

Geçici hükümet HTŞ’nin İdlip’teki yönetim yapısının  Şam’a uyarlanmasıdan başka birşey değil. Ancak IŞİD veya Taliban’dan çok daha liberal olsa da, Golani ve güçleri Şam’daki iktidar günlerinde  özünde otoriter bir silahlı grup olmayı sürdürüyor.

HTŞ lideri Goloni’nin gücü Suriye Milli Ordusunu dağıtmaya yeter mi?

HTŞ’yi kim büyüttü?

New York Times’a konuşan 2008-2010 yılları arasında Irak’ta ABD Büyükelçi Yardımcısı,  2011-2014 yılları arasında ABD’nin eski Şam Büyükelçisi, Washington’daki Orta Doğu Enstitüsü kıdemli araştırmacısı Robert Ford’a göre  HTŞ Türkiye’nin sayesinde palazlandı.   

Robert Ford diyor ki “İdlib’deki Türk üsleri ve sınırın Türk tarafına yerleştirilen Türk topçu birlikleri, HTŞ’nin hakim olduğu topraklarla Suriye devleti birlikleri arasında bir tampon bölge sağlıyordu. İnsani yardım, gaz, silah, askeri üniformalar, hepsi İdlib’e Türkiye’den gidiyor.”

 HTŞ lideri silahlı grupları dağıtacak

HTŞ lideri Ahmed  Hüseyin El Şara /Ebu Muhammed el-Golani, Suriye’deki isyancı grupların “dağıtılacağını ve savaşçıların savunma bakanlığı altında görev yapacak şekilde eğitim alacağını” söylüyor.   

Tüm  Baas rejim karşıtı  muhalif savaşçıların “yasaya tabi hareket edeceğini” belirten Golani, mezhepler arası çatışmaların engellenmesi için birlik çağrısı da yaptı ve silahlı grupların lağvedileceği ve üyelerinin Suriye’nin yeni ordusuna entegre edileceği sözünü verdi.

Goloni “Devrimci zihniyetine değil, devlet zihniyetine sahip olmamız gerekiyor. Grupları lağvedip üyelerini Savunma Bakanlığı’na bağlanacağız. Herkes yasalara tabi olacak”  diyor.  Ahmet Hüseyin El Şara’nın açıklamasından anlaşılacağı gibi;  Suriye’deki isyancı gruplar dağıtılacak, “savunma bakanlığı saflarına” katılmaları için eğitilecekler.  

BBC ne diyor sen ona bak

Londra’dan BBCye katkı sunan Merve Kara-Kaşka, üşenmemiş, “Suriye’de HTŞ ve SMO, Esad sonrası dönemde birlikte çalışabilecek mi?” sorusuna cevap aramış. Haber analiz noktasında olduğu kadar istihbari  çözümlemeler açısından da  başarılı. Amaç şimdiden Suriye’ye yeni fitne tohumları ekmek.  Kimin ekmeğini yersen onun kılıcını sallarsın diye boşuna dememişler.

Konumlandırarak düşmanca konuşturmak

Makale uzun ama ben kısaca aktarayım. Heyet Tahrir eş-Şam (HTŞ) ve Suriye Milli Ordusu (SMO) uzun süre Suriye’nin en büyük silahlı muhalif grupları olarak konumlandı. HTŞ kuzeybatıdaki İdlib’i yönetirken Türkiye’nin desteklediği SMO birlikleri Halep çevresine yoğunlaştı.

HTŞ ve SMO arasında geçmişte yer yer kanlı çatışmalara varan gerilimler de yaşandı. Buna karşın HTŞ liderliğinde başlayan ve 8 Aralık’ta Beşar Esad hükümetinin devrilmesiyle sonuçlanan saldırılara, SMO şemsiyesi altındaki gruplar da katıldı.

 Esad’ı devirme ortak hedefi gerçekleştirildikten sonra, gruplar arasında başta güç mücadelesi olmak üzere farklı gerilimler yaşanması riski doğabilir.  Bölgeyi yakından takip eden uzmanlar, Türkiye’nin SMO ve HTŞ arasında “uzlaşı ve birlik” sağlamasının, Suriye’nin yeni dönemde istikrarı açısından önemli olduğunu vurguluyor.

SMO’yu oluşturan bazı fraksiyonlar ve HTŞ arasında dönem dönem şiddetli çatışmalar yaşanıyor. Son olarak Ekim 2022’de çıkan çatışmalar, Türk ordusunun müdahalesiyle sonuçlanmıştı.

Esad hükümetinin devrilmesiyle sonuçlanan son süreçte, “HTŞ, Suriye hükümetinin peşinden giderken, SMO ondan farklı olarak SDG’yi hedefledi ve halen de buna devam ediyor. SMO’nın kuzeydeki Menbiç kentini ele geçirmesiyle birlikte Kürt güçler, Fırat nehrinin doğusuna kaymış oldu.

İngiliz istihbarat kaynakları HTŞ’nin, SMO’yu oluşturan bazı grupları bir dönem “kendi meşruiyetine tehdit olarak algıladığını” vurgusunun altını özellikle çiziyor. SMO’nun kendi içinde sorunlar yaşarken, Türkiye’nin HTŞ ve SMO arasında “uzlaşı ya da birlik” sağlamasının kolay olmayacağını öngörüyor.

HTŞ lideri Goloni’nin gücü Suriye Milli Ordusunu dağıtmaya yeter mi?

Türkiye, HTŞ’ye ve SMO’ya nasıl yaklaşıyor?

Türkiye’nin desteklediği SMO birlikleri Suriye’nin kuzeyinde Kürt gruplara karşı Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) ile birlikte savaştı. SMO ayrıca Türkiye’ye yeni bir mülteci akının önlenmesinde de rol aldı.Ancak farklı ideolojilerden grupların oluşturduğu SMO homojen bir grup değil.

SMO şemsiyesi altındaki gruplar arasında birleşmeler ve çatışmalar yakın zamana kadar devam ettti. Carter Center’a göre, 5 Mart 2020 ve 10 Aralık 2021 döneminde SMO savaşçıları arasında 184 çatışma yaşandı.

HTŞ, Suriye’deki iç savaş boyunca birçok kez isim değiştirmesine karşın, Birleşmiş Milletler, Avrupa Birliği, ABD ve Türkiye gibi çok sayıda ülkenin “terör listesinde” kalmaya devam etti. Ancak son gelişmelerle birlikte bunun değişebileceğine dair beklentiler de oluştu.

Birleşmiş Milletler Suriye Özel Temsilcisi Geir Pedersen, 10 Aralık’ta yaptığı basın açıklamasında, HTŞ’nin “terör listesinden” çıkabileceğini söyledi. Pederson, bunun için, HTŞ’nin kendi içinde grubu feshetmeyi ve “uluslararası terörizme karşı” bir yapı haline gelmeyi tartıştığını söyledi.

SMO dahil bu grupları oluşturan büyük fraksiyonların Suriye ordusuna katılıp daha küçüklerin de silah bırakmasının mümkün olup olmadığı ikeleyen günlerde belli olur.  

HTŞ lideri Suriye’nin hızla değişen geleceğinde tek oyuncu değil

Ankara’nın Esad ailesinin yarım yüzyıllık baskıcı yönetiminin ani ve şaşırtıcı bir şekilde sona ermesinin ardından Suriye’nin yeni düzenini tanımlamada belirleyici bir rol oynayacağı kesin. Aynı şekilde HTŞ lideri de bu role talip.

Ancak BM ve batılı hükümetler tarafından yasaklanmış bir örgütün lideri, Suriye’nin hızla değişen sahnesindeki tek önemli oyuncu değil. Gruplar arasında, HTŞ gibi kuzeybatı Suriye’nin bir köşesine hâkim olan, Türkiye destekli milislerden oluşan bir şemsiye ittifakı olan Suriye Milli Ordusu da yer alıyor.

Suriye’deki gelişmelerde önemli bir rol oynadığı ve oynayacağı kesin olan Türkiye’nin de kendi endişeleri var. SDG’yi Türkiye’nin yasaklı Kürt grubu PKK ile bağlantılı bir terörist grup olarak görüyor ve kendi çıkarları tehdit edilirse yıllardır yaptığı gibi askeri ve politik olarak müdahale etmekten çekinmeyecek. HTŞ’yi bilmem ama Suriye Milli Ordusunun  yapacağı daha çok iş var, karpuz kesmek dahil. 

***

Kısmi Kaynakça

LİNK : https://www.mei.edu/profile/robert-s-ford

LİNK : https://www.bbc.com/turkce/articles/c5yd0n3jkzpo

LİNK : https://www.jpost.com/middle-east/article-833777

LİNK : https://www.dw.com/tr/d6rt-soruda-idlibde-son-durum/a-48687934

LİNK : https://turkish.aawsat.com/arap-dünyasi/5092543-htş-lideri-colani-tüm-rejim-karşıtı-yapılar-dağıtılacak

LİNK : https://tr.euronews.com/2024/12/17/hts-lideri-isyanci-gruplarin-orduya-katilmak-uzere-dagitilacagini-acikladi

LİNK : https://www.milligazete.com.tr/haber/22840032/colani-portresi-dunyanin-merakla-takip-ettigi-colani-kimdir

LİNK : https://www.konuyorum.com/2024/12/10/suriyede-yeni-hukumet-arayislari-surerken-israil-suriyede-ilerliyor/.html

LİNK : https://haber.sol.org.tr/haber/suriye-dosyasi-2-htsnin-oykusu-el-kaideden-miras-ozgurluk-savascilarinin-arkasinda-kim-var

LİNK : https://www.wsj.com/world/middle-east/u-s-fears-military-buildup-by-turkey-signals-preparations-for-incursion-into-syria-1c2e88e9?mod=mhp

LİNK : https://www.dikgazete.com/yazi/turkistan-islam-partisini-cin-halk-kurtulus-ordusu-ile-gerilla-savasina-kim-hazirladi-makale,1287.html-1287.html