TÜRKÇE & TÜRK VE DÜNYA EDEBİYATI & ŞİİRİ

EMRE KONGAR : Abdülhamit
döneminde yakılan kitaplar

30 Haziran 2020

Abdülhamit
sansürü genellikle gülünç kelime yasakları ile gündeme getirilir; Padişah’ın
despot yönetimine, vehimli ve korkak kişiliğine bağlanır ve bunun arkasındaki “Toplum
Mühendisliği” ihmal edilir.

Oysa bu sansürün arkasında sadece bir
Padişah’ın kişisel vehimleri değil,
“ideolojik bir toplum mühendisliği” amacıyla, tarih ve edebiyat
kitaplarını da kapsayan biçimde yapılan
“düşünce yasaklamaları” ve “toplumsal
manipülasyon” vardır.

Bugün yarıya yakın bölümünü yayımladığım
aşağıdaki listede, Abdülhamit
döneminde YAKILAN kitapları, (lütfen dikkat ediniz, “yasaklanan” değil, “yakılan”) ve kaç
tanesinin yakıldığını belirten sayılarla birlikte, Fatmagül Demirel’in
kitabından aktardım.

(II.
Abdülhamid Döneminde Sansür, Bağlam Yayınları, İstanbul, 2007, ss. 173-183)

Demirel, 11 sayfada yayımladığı listede 132 farklı kitaptan
29 bin 681 adedin yakıldığını belirtiyor.

Bugün sadece ilk beş sayfadaki 55 ayrı
kitabı, yazarlarını ve kaçar adetinin yakıldığını alıntıladım.

Listenin
gerisini perşembe günü yayımlayacağım.

Lütfen bu YAKILAN kitaplar listesine
dikkatle bakınız.

İçlerinde Namık Kemal, Ziya Paşa ve Abdülhak Hamid gibi
ünlü yazarlarımızın eserlerinin, tarih kitaplarının, halk söylencelerinin, Fuzuli’nin Leyla ile Mecnun
öyküsü dahil, Yusuf ile
Züleyha, Kerem
ile Aslı gibi çeşitli aşk öykülerinin, Köroğlu, Hayber Kalesi gibi
kahramanlık kitaplarının, Moliér’den
yapılan uyarlamaların bile yakılarak yok edildiğini görüyoruz.

***

Şahmerân
578, Yıldıznâme (Bir fal
kitabı) 737, Kerem
(Kerem ile Aslı aşkı) 313, Tarih-i Umûmi Murad Bey 3 bin 16, Osmanlı Tarihi, Namık Kemal 28,
Âşık Garib 920, Riyânın
Encamı (Ziya
Paşa’nın uyarladığı Moliér’in Tartuffe adlı tiyatro eseri) 903, Zavallı Çocuk,
Namık Kemal 59, Dihter-i
Hindu, Abdülhak Hamid Tarhan 201, Ölü, Abdülhak Hamid Tarhan
56, Zübde-i Kısas,
Abdurrahman Şeref 24, İçli Kız, Abdülhak Hamid Tarhan 4, Sabr-ü Sebât, Abdülhak Hamid Tarhan
304, İntibâh, Namık Kemal 13, Nazife, Abdülhak Hamid Tarhan 11, Cemile,
Mehmed Celal 151, Sahra,
Abdülhak Hamid Tarhan 202, Baki Eş’arı Müntehabesi (Baki
üzerine) 204, Heft
Peyker, (7 cilt) 103, Terkîb-i Bend-i Ziya Paşa 368, Makber, Abdülhak Hamid Tarhan 302,
Fezleke-i Tarih-i Osmâni, Ahmet Vefik Paşa 563, Bedâyiü’l-İnşa, Mustafa Reşid 41, Haber-i
Sahih, Mehmed Mazhar Fevzi 164, Âkif
Bey Hikâyesi, Namık Kemal (Tiyatro) 229, Hasan Mellâh Cüzü,
Ahmed Mithad Efendi 18, Divaneliklerim,
Abdülhak Hamid Tarhan 58, Bunlar Odur, Abdülhak Hamid Tarhan
327, Rusya Siyasiye ve
Ahval-i İcmâliyesi, M. Wallace’tan çeviren Bogos Parnasyan 109,
Tarih-i Vehhabiyan, Eyüp Sabri Paşa 1, Ta’lim-i
Edebiyât, Recaizade Mahmut Ekrem 5, Süleyman Musuli, Ahmed
Mithad Efendi 22, Hüseyin
Mellah, Ahmed Midhad Efendi (Hasan Melleh olmalı) 173,
Müntahâbat- Cedîde, Seçen Mustafa Reşid 870, Dârü’l-Kütüb, Kimal Paşazade Sait 192,
Endülüs Tarihi, Ziya Paşa 241,
Hüseyin Fellah Ahmed Midhad Efendi 100, Mehru 102, Henüz On Yedi Yaşında, Ahmed Midhad
Efendi 300, Sebat ve Gayret, İbrahim Ethem 10, Dehşetli Hata, Çeviren Mustafa Hulusi
Giritli 4, Ermeni Merdleri 8 bin 500, Münşeât-ı Aziziye, Hoca Nuri 10,
Hoca Nasreddin 264. Şah
İsmail 206, Kırk Sual Risalesi, Firaki 10, Leyla Mecnûn Hikâyesi, Fuzuli 67,
Esbâk Ermeni Patriği İzmiliyânın Resimleri (fotoğraf mı, kartpostal mı, kitap
mı belli değil) 40, Köroğlu
Hikâyesi 807, Tûtinâme, Abdülhak
Hamid Tarhan 43, Hayber Hikâyesi 79, Yusuf (ü) Züleyha 18,
Anterin Şeddad (Arapça mı?) 9, İnsan-ı
Kâmil 34, İbn-i Ali Sina, Yahya Ziyaeddin 6.

***

KAHROLSUN
SANSÜR VE İSTİBDAT…

YAŞASIN
ÖZGÜRLÜK VE DEMOKRASİ!