3. Dünya Savaşına Doğru; Kuzey Kore’nin Termonükleer Silah Denemesi 

Gökhan Binzat tarafından yazıldı.

·        
 

Kuzey Kore 3 Eylül 2017 günü yerel saatle 12.00
sularında P’unggye nükleer test alanında[i]altıncı
nükleer denemesini gerçekleştirdi. Bölgede Richter ölçeği ile 6,3 şiddetinde
bir sarsıntı tespit edildi.[ii]

Bir süre sonra Kuzey
Kore’nin KCNA Ajansından altıncı nükleer denemeye ilişkin bir açıklama
yayımlandı. Açıklamada teste ilişkin bazı teknik bilgiler verilirken testi
yapılan silahın bir hidrojen bombası olduğu belirtildi. KCNA Ajansının geçtiği
açıklama şöyle;

“Kuzey Kore’nin kuzeyinde bulunan nükleer test sahasında 3 Eylül
günü saat 12.00’da (yerel) Kore İşçi Partisi’nin stratejik nükleer kuvvet
geliştirme programı çerçevesinde hidrojen bombası denemesi gerçekleştirmiştir.

 

Deneme Kıtalararası Balistik Füzelere başlık olarak yerleştirilmek
üzere üretilecek yeni hidrojen bombasının iç yapısal tasarımının ve güç kontrol
teknolojilerinin güvenirliği ile hassasiyetini test etmek üzere yapılmıştır.

 

Test sonuçları patlamanın toplam şiddetinin, fisyondan füzyona güç
oranı ile diğer tüm fiziki özellikler dahil nükleer başlığın patlama şiddetine
ile ilişkin standartlar ve iki safhalı termonükleer tasarım değerleriyle uyumlu
olduğunu göstermektedir. Ayrıca deneme sonucunda satıhta radyoaktif sızıntı
meydana gelmemiş ve ekolojik çevreye zarar verilmemiştir.

 

Test ile hidrojen bombasının ilk sistemindeki sıkıştırma
teknolojisinin ve fisyon zincir reaksiyonunu başlatan kontrol teknolojisinin
hassasiyeti tekrar teyit edilmiş, birinci ve ikinci sistemdeki nükleer
materyalin kullanılabilirlik oranlarının tasarımda hedeflenen seviyeye ulaştığı
bir kez daha görülmüştür. 

 

İkinci sistemin nükleer füzyonunda önemli teknolojiler olarak
görülen; nükleer patlayıcının simetrik olarak sıkıştırılması ile oluşan fisyon
patlamanın ve yüksek sıcaklıkta nükleer fisyon ateşlemesi sonucunda ortaya
çıkan fisyon-füzyon reaksiyonun büyük oranda gerçekleştiği teyit edilmiştir.
Bu, hidrojen bombası üretiminde kullanılan yönlü birleşik yapı (directional
combination structure) ile birinci ve ikinci sistemin radyasyon patlamasına
dayanıklı çok zarflı yapı tasarımının doğruluğunun ve hafif termal radyasyona
dayanıklı materyal ile nötrona dayanıklı materyalin seçimindeki isabetin
kanıtlanmasına yardımcı olmuştur.

 

Testler Kore’ye özgü analitik metot ve programların birinci ve
ikinci sistemde meydana gelen karmaşık fiziki işlemleri çözümlemede yüksek seviyeye
ulaştığını, Juche ideolojisi[iii] temelinde
hidrojen bombası olarak gerçekleştirilen nükleer başlığın mühendislik tasarımı
ile ikinci sistemin nükleer patlayıcı yapısının güvenilir olduğunu
göstermiştir.

 

Test ile bir kez daha konsantrasyon tipi nükleer silah infilak
kontrol sisteminin, nükleer başlık patlatma testi ve muhtelif balistik füze
denemeleri ile güvenirliği kanıtlanmıştır.

 

Hidrojen bombası denemesindeki başarı, Kuzey Kore’nin Juche
ideolojisi temelinde nükleer silahlarının ulaştığı yüksek hassasiyeti
göstermiş, nükleer başlık geliştirme çalışmalarına tam bir güven oluşturmuş,
Kuzey Kore’nin nükleer silahların tasarım ve üretiminde hedefler ve amaçlar
nazarında tahrip gücünü ayarlayabilecek seviyeye ulaştığını kanıtlamıştır.

 

Aynı zamanda bu gelişme, nükleer güce sahip olma hedefinde son
aşamaya ulaştığını göstermesi bakımından önemlidir.

 

Kore İşçi Partisi Merkez Komitesi, Kıtalararası Balistik Füzeler
için hidrojen bombası denemesini kuzey nükleer test alanında başarıyla
gerçekleştiren bilim adamlarını ve teknisyenlerini içten kutlamaktadır.”[iv]

 

Kuzey Kore ilk nükleer denemesini Eylül 2006’de yapmış Richter
ölçeği ile 4,3 şiddetinde bir sarsıntı tespit edilmişti. Bu ilk nükleer
denemede altı kg plütonyum kullanıldığı belirtiliyor.[v]Dördüncü
deneme Şubat 2016’da, beşinci deneme aynı yıl Eylül ayında gerçekleştirilmiş ve
Richter ölçeği ile 5,3 şiddetinde sarsıntı tespit edilmişti. Pyongyang’ın 6,3
şiddetinde sarsıntıya yol açan bu denemesi son bir yıl içerisinde, 2016’ya
kadar on yılda katedilen mesafeden daha fazla yol alındığını gösteriyor. Eylül
2016’daki denemenin 10 kT TNT’ye eşdeğer bir patlama şiddetinde olduğu
belirtilirken, deprem ve nükleer patlamaları tespit etmek üzere 1968’ten buyana
Norveç’te faaliyet gösteren NORSAR (Norwegian Seismic Array)
Kuzey Kore’nin son nükleer denemesinin 120 kT TNT’ye eşdeğer bir güce sahip
olduğunu değerlendirdi. Güney Kore’li yetkililer ise 50 kT TNT’ye eşdeğer
patlama kaydedildiğini bildirdiler.[vi] Test
edilenin ne tür bir nükleer tasarım olduğu henüz netlik kazanmamışsa da KCKN’da
yer alan açıklamada iki kademeli, ısı ve radyasyon korumalı termonükleer bir
silah olduğu belirtiliyor.[vii]

 

Kuzey Kore-ABD arasındaki gerilim Kuzey Kore’nin balistik füze
denemeleri nedeniyle geçtiğimiz Ağustos ayında artmıştı. Pyongyang 28 Temmuz
2017’de ilk kıtalararası balistik füze denemesini gerçekleştirmiş bu füzenin
ABD’nin batı kıyılarını vurabilecek menzile sahip olduğu ileri sürülerek ABD
Başkanı Trump ile Kuzey Kore lideri Kim Jung-un arasında bir söz düellosu
yaşanmıştı. O günden buyana ABD ve Güney Kore askeri unsurları bölgede birleşik
askeri tatbikatlar yapıyorlar. Kuzey Kore’nin Birleşmiş Milletler temsilcisi
söz konusu tatbikatların durdurulması konusunda 25 Ağustos günü BM nezdinde
girişimlerde bulunmuşken[viii],
Pyongyang askeri tatbikatlara tepki olarak 25 Ağustos’ta üç adet kısa menzilli
füzeyi kuzeydoğu yönünde fırlattı. Füzelerden ikincisi fırlatma sırasında
infilak etti.[ix] Kuzey
Kore 29 Ağustos’ta bu sefer Hwasong 12 balistik füzesi atışını Sunan
Havaalanından Japon Denizi yönünde gerçekleştirdi. Füze Hokkaido Adası üzerinde
Japon hava sahasına girdi ve adanın 1180 km doğusunda denize düştü. Böylece
Pyongyang, ilki 1998’de ikincisi 2009’da olmak üzere 29 Ağustos’taki son füze
atışıyla birlikte üçüncü kez Japon hava sahasını ihlal etmiş oldu.[x]

3 Eylül’deki nükleer denemenin ardından ABD Başkanı Trump; “Kuzey
Kore’nin sözleri ve eylemleri çok düşmanca ve tehlikeli olmaya devam ediyor. Çin
için de büyük bir tehlike ve sıkıntı kaynağı olan haydut bir devlet. Kuzey Kore
tek bir şeyden anlar!” dedi.[xi]

 

ABD’nin Cumhuriyetçi Senatörü Lindsey Graham ise; “şartlar
değişmezse Kuzey Kore’ye karşı askeri bir müdahalenin kaçınılmaz olduğunu, Kim
Jung-un’un Amerika’yı vuracak şekilde füze teknolojisini geliştirmeye devam
ettiğini, diplomasi durduramazsa askeri güç kullanılacağını, bunun mutlak bir
yıkıma neden olacağı, binlerce insanın ölmesi ve sakat kalması ile
sonuçlanacağını” belirtti. [xii]

 

Washington merkezli “Center for Strategic and
International Studies” isimli düşünce kuruluşunun yaptığı bir
çalışmaya göre ABD ile Kuzey Kore arasında son otuz yılda yaşanan gerginlikler
ortalama altı ay içerisinde diyalog ve müzakere sürecine dönüşüyor.[xiii] Trump
yönetimi Kuzey Kore’nin nükleer silah programını müzakere masasına taşımak
üzere “barışçıl baskı” (peaceful pressure)
stratejisini uyguladığını ileri sürse de Başkan Trump’ın açıklamaları bu
yaklaşımın tam tersi yönde, Washington’un diyaloğa kapalı olduğu izlenimini veriyor. [xiv]Bölgede
yükselen tansiyonu düşürmek üzere pansuman tedbir olarak ABD ve müttefikleri en
azından yapmakta oldukları askeri tatbikatları durdurabilir, böylece diyalog
için ortam yaratılabilirler.

 

ABD, Japonya, Fransa, Birleşik Krallık ve Güney Kore’nin BM
daimî temsilcilerinin BM Güvenlik Konseyi’nin acilen toplanması talebi üzerine
4 Eylül Pazartesi günü gerçekleşecek birleşimde Kuzey Kore’nin izolasyonunu
içeren yeni yaptırım kararlarının alınması bekleniyor. Seul yönetimi Pyongyang
üzerinde baskıyı artıracak mümkün olan en ağır yaptırım kararlarının alınmasını
istiyor.[xv]

 

Bugüne kadar BM Güvenlik Konseyi yaptırımlarının sonuç
vermediği, Pyongyang yönetiminin ekonomik koşulların en kötü olduğu dönemlerde
dahi nükleer silah programından vazgeçmediği bir gerçek. Kore Yarımadası’nda
güç dengesinin Güney Kore lehine gelişmesinde Kuzey Kore’nin izolasyonunun ve
ekonomik olarak gerilemesinin etkisi var. Kuzey Kore Güney’in konvansiyonel
gücüne karşı “eşitleyici” bir faktör olarak nükleer silahlanmaya
gerek duymuşken, ABD’nin Irak ve Afganistan’ı işgalinden sonra nükleer silah
programını rejimin tek güvencesi olarak görmeye başladı. Bu yüzden BM Güvenlik
Konseyinin alacağı yaptırım kararları Pyongyang’ı nükleer silah programından
vazgeçirmeyecek ama Kuzey Kore’nin izolasyonunu derinleştirerek, Kuzey Kore
halkının cezalandırılmasına ve açlığa mahkûm edilmesine yarayacak.   

 

Bu arada, son nükleer denemeyi şiddetle kınayan Çin Halk Cumhuriyeti
ve Rusya Federasyonu devlet başkanları Kore’nin nükleer silahlardan
arındırılması konusunda birlikte hareket etmek üzere yakın temas ve karşılıklı
koordinede bulunma kararı aldılar.[xvi]

 

Gelişmeler Çin ve
Rusya Federasyonu’nun Kore yarımadasına yönelik önceliklerini yeniden gözden
geçirmesini gerektirecek boyuta henüz gelmiş değil. Her ikisi de Kuzey
Kore’deki yönetimin çökmesinden yana tavır almayacaktır. Ancak Kuzey Kore’nin
nükleer programını kendilerine de tehdit oluşturacak şekilde geliştirmesine ve
domino etkisi yaratarak bölgenin nükleer silahlanma yarışına girmesine razı
olmayacaklardır. Bu durumda Kuzey Kore’deki yönetimin nükleer silah ve balistik
füze denemelerinden vazgeçirmek üzere birlikte daha etkin rol üstlenmeleri
gerekmektedir.

Kore yarımadasının
nükleer silahlardan arındırılması için askeri kuvvet kullanılması nükleer silahların
kullanılmasına neden olabileceğinden çözüm olarak görülmemelidir. Bu durumda
Altılı Görüşmeler veya benzeri sorunların çatışmaya dönüşmeden
tartışılabileceği bir diyalog kanalı veya müzakere platformunun oluşturulması
tek çözüm olarak görülmelidir. Ancak bunun için tarafların diyaloga açık olması
gerekiyor.

Termonükleer bir silah geliştirmiş olsa bile Kuzey Kore’nin
nükleer silah ve balistik füze teknolojisinin ABD’ye doğrudan tehdit
oluşturabilmesi için kazanılması gereken başka yetenekler (birden
fazla silah içeren harp başlığı ve atmosfere giriş manevra sistemleri gb.)
var. Nükleer silah ve balistik füze programlarını durdurması yönünde barışçıl
çözüm yollarının bulunmaması durumunda, Pyongyang’ın nükleer balistik füze
programında kaydettiği her aşamanın krizin inişli çıkışlı bir grafik izleyerek
süreklilik kazanmasına neden olacağını değerlendiriyorum.

[i] Pyongyang’ın
380 km kuzeydoğusunda, Rusya Federasyonu sınırına 130 km uzaklıkta.

[ii] North Korea claims hydrogen bomb test was ‘perfect success’, 6th
nuclear test, (2017, 3 Eylül), Fox News, erişim: Eylül 2017,
http://www.foxnews.com/world/2017/09/03/quake-in-north-korea-may-have-been-nuclear-test.html

[iii] Çok genel anlamda kendi öz kaynaklarına dayanmayı ve bağımsız
olmayı hedefleyen, silahlı kuvvetlere öncelik veren Kim Il sung öğretisi.

[iv] Cheng, J, (2017, 3 Eylül), Full statement from N.Korea on
today’s nuclear test, erişim: Eylül 2017,
https://twitter.com/JChengWSJ/status/904234698381058050/photo/1?ref_src=twsrc%5Etfw&ref_url=https%3A%2F%2Fwww.theguardian.com%2Fworld%2Flive%2F2017%2Fsep%2F03%2Fnorth-korea-nuclear-test-south-korea-yohap-kim-jong-un-live

[v] Cha, Victor (2013), The Impossible State North
Korea, Past and Future (New York:Harper Collins)

[vi] Dewan, A., (2017, 3 Eylül), North Korea tests most
powerful nuclear bomb yet, CNN, erişim: Eylül
2017, http://edition.cnn.com/2017/09/03/asia/north-korea-nuclear-test/index.html

[vii] North Korea nuclear test: Hydrogen bomb ‘missile-ready’,(2017,
3 Eylül), BBC News, erişim: Eylül 2017,
http://www.bbc.com/news/world-asia-41139445

[viii] North Korea: UN needs to discuss US-South Korea drills,
(2017, 28 Ağustos), Fox News, erişim: Eylül 2017,
http://www.foxnews.com/world/2017/08/28/north-korea-un-needs-to-discuss-us-south-korea-drills.html

[ix] Ripley, W., Crawford, J. ve Ellis, J., (2017, 27 Ağustos),
North Korea launches trio of missiles amidst US-South Korea military drills, CNN, erişim:
Eylül 2017,
http://edition.cnn.com/2017/08/25/asia/north-korea-fires-projectile/index.html

[x] McCurry, J., (2017, 29 Ağustos), Trump and Abe vow to
increase pressure after North Korea fires missile over Japan, The
Guardian, erişim: Eylül 2017,
https://www.theguardian.com/world/2017/aug/28/north-korea-fires-missile-japan

[xi] Trump, Kuzey Kore tek birşeyden anlar!, (3 Eylül
2017), Sözcü, erişim: Eylül 2017, http://www.sozcu.com.tr/2017/dunya/trump-kuzey-kore-tek-bir-seyden-anlar-1998062/

[xii] US senator: ‘Thousands could be killed or maimed’,
(2017, 3 Eylül), BBC News, erişim: Eylül 2017,
http://www.bbc.com/news/live/world-asia-41139559

[xiii] Cha, Victor (2013), The Impossible State North
Korea, Past and Future (New York:Harper Collins)

[xiv] Dewan, A., (2017, 3 Eylül), North Korea tests most
powerful nuclear bomb yet, CNN, erişim: Eylül
2017,
http://edition.cnn.com/2017/09/03/asia/north-korea-nuclear-test/index.html

[xv] A.g.e.

[xvi] Xi, Putin agree to ‘appropriately deal’ with N.Korea nuclear
test:Xinhua, (2017, 3 Eylül), Reuters, erişim: Eylül 2017, https://www.reuters.com/article/us-northkorea-missiles-china-russia/xi-putin-agree-to-appropriately-deal-with-n-korea-nuclear-test-xinhua-idUSKCN1BE0U0