Yurtsever ve Açık Bilgi Platformu | Özel Büro İstihbarat Grubu Bilgili toplum, güçlü Türkiye
İKİNCİ MEŞRUTİYET YILLARINDA SELANİK TRAMVAYI
<dergipark.org.tr/tr/pub/gopsbad/archive?y=2016#y2016> Yıl 2016, Cilt 11, Sayı 1, 157 – 176, 01.01.2016
<dergipark.org.tr/tr/pub/@Ay%C5%9Fe%20Eryaman> Ayşe ERYAMAN
LİNK : doi.org/10.19129/sbad.47
Öz
Osmanlı Devleti şehirlerinde, Tanzimat devrindeki merkezi bürokrasinin gerçekleştirdiği Batılı reform hareketinin bir sonucu olarak, önemli değişiklikler yaşanmıştır. Bu bağlamda gerçekleştirilen şehircilik faaliyetleri sonucu Osmanlı şehirlerine giren bir unsur da tramvay olmuştur. Selanik şehrinde ulaşım için ilk defa 1889 yılında tramvay hattı döşenmeye ve 1893’de de ilk atlı tramvaylar işlemeye başlamıştır. Bu çalışmada II. Meşrutiyet’in ilan edilmesi ile birlikte benimsenen yeni ilkeler çerçevesinde Selanik tramvaylarına yönelik devletin politikaları Başbakanlık Osmanlı Arşivi belgeleri ve dönemin basını çerçevesinde incelenmeye ve değerlendirilmeye çalışılmıştır. Analiz sonucunda İkinci Meşrutiyet yıllarında Selanik tramvayları konusunda bir takım gelişmelerin yaşandığı tespit edilmiştir. Bu süreçte tramvaylar elektrikle işletilmeye başlanmış, mevcut vagon ve bekleme salonlarına yenileri eklenmiş ve yetersiz görülen tramvay hatlarının arttırılmasına gidilerek şehir içi ulaşım geliştirilmeye çalışılmıştır.
Anahtar Kelimeler
<dergipark.org.tr/tr/search?q=%22Selanik%22> Selanik, <dergipark.org.tr/tr/search?q=%22Tramvay%22> Tramvay, <dergipark.org.tr/tr/search?q=%22Ula%C5%9F%C4%B1m%22> Ulaşım, <dergipark.org.tr/tr/search?q=%22%C5%9Eehircilik%22> Şehircilik
Kaynakça
* BOA, BEO., 4007/300519.
* BOA, DH. MKT., 2904/41.
* BOA, DH. MUİ., 15-1/40.
* BOA, İ.MMS., 147/7.
* BOA, MV., 226/118.
* BOA, ŞD. HU., 1233/23.
* BOA., Y.HUS., 522/184.
* BOA, Y.A. HUS., 523/72.
* Selanik Vilayeti Salnamesi, 20.defa, 1325.
* İttihat ve Terakki
* Rumeli
* Tasvir-i Efkâr
* Zaman
* Alkan, M.Ö. (2003), İmparatorluk’tan Cumhuriyet’e Selanik’ten İstanbul’a Terakki Vakfı ve Terakki Okulları 1877-2000, Terakki Vakfı, İstanbul.
* Anastassiadou, M. (2010), Tanzimat Çağında Bir Osmanlı Şehri Selanik (1830-1912), çev. Işık Ergüden, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İkinci Basım, İstanbul.
* Arslan, S. (1990), Salnamelere Göre Selanik, Dokuz Eylül Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir.
* Baer, M. D. (2011), Selanikli Dönmeler-Yahudilikten Dönenler, Müslüman Devrimciler ve Seküler Türkler-, çev. Sevinç Kayır, Doğan Egmont Yayıncılık, İstanbul.
* Balcı, M. (2010), Selanik Düştü-Selanik’in Kaybediliş Öyküsü ve Hasan Tahsin Paşa’nın Savunması-, Kesit Yayınları, İstanbul.
* Bayram, S. (2009), Osmanlı Döneminde Selanik Limanı: 1869-1912, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.
* Emrence, C. (2001), “İstanbul Tramvayında Sınıf ve Kimlik (1871-1922)”, Toplumsal Tarih, Sayı: 93, Eylül 2001, s.6-13.
* Eryılmaz, B. (1995), “Yerel Yönetim Sendromu”, Yeni Türkiye, Yıl:1, Sayı:4, Mayıs- Haziran 1995, s.340-346.
* Georgeon, F. (1999), “Müslüman ve Dönme Selanik”, Selanik 1850-1918 “Yahudilerin Kenti” ve Balkanlar’ın Uyanışı, hzl. Gilles Veinstein, çev. Cüneyt Akalın, İletişim Yayıncılık, İstanbul, s.113-127.
* Gülersoy, Ç. (1989), Tramvay İstanbul’da, İstanbul Kitaplığı Yayınları, İstanbul.
* Gounaris, B.C. (1994), “Selanik”, Doğu Akdeniz’de Liman Kentleri (1800-1914), ed. Çağlar Keyder, Y. Eyüp Özveren, Donald Quataert, çev. Gül Çağalı Güven, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, s.103-120.
* Heper, M. (1974), Bürokratik Yönetim Geleneği, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
* İpek, N. (2011), Selanik ve İstanbul’da Yahudi Bankerler, Yeditepe Yayınları, İstanbul.
* Kayserilioğlu, R. S. (1998), Dersaadet’ten İstanbul’a Tramvay, I. Cilt, İETT Yayınları, İstanbul.
* Kos, K. (1995), İstanbul Şehir Tarihi ve Mimarisi, çev. Naciye Güngörmüş, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
* Kuban, D. (2004), İstanbul Bir Kent Tarihi, çev. Zeynep Rona, 3.Baskı, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.
* Mantran, R. (2001), İstanbul Tarihi, çev. Teoman Tunçdoğan, İletişim Yayınları, İstanbul.
* Mazower, M. (2007), Selanik: Hayaletler Şehri-Hıristiyanlar, Müslümanlar ve Yahudiler (1430-1950)-, çev. Gül Çağalı Güven, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
* Moutsopoulos, N.C. (1999), “İki Yüzyıl Arasında Kalan Bir Kent”, Selanik 1850-1918 “Yahudilerin Kenti” ve Balkanlar’ın Uyanışı, hzl. Gilles Veinstein, çev. Cüneyt Akalın, İletişim Yayıncılık, İstanbul, s.24-41.
* Ortaylı, İ. (1995), “Devraldığımız Miras”, Yeni Türkiye, S.4, Mayıs-Haziran 1995.
* Özdemir, B. (1999), “Osmanlı Çoğulculuğu: Selanik’in 1840’lı Yıllarda Müslüman, Ortodoks ve Musevi Cemaatleri”, Osmanlı, c.4, ed. Güler Eren, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, s.262-269.
* Özdemir, B. (2003), Ottoman Reforms and Social Life: Reflections From Salonica 1830-1850, The Isis Press, İstanbul.
* Özdemir, B. (2008), “Selanik: 19. Yüzyılda Osmanlı Kenti ve Yerel Yönetim Geleneğinin Değişimi”, Selçukludan Cumhuriyete Şehir Yönetimi, ed. Erol Özvar-Arif Bilgin, Türk Dünyası Belediyeler Birliği, İstanbul, s.321-336.
* Öztürk, A. İ. (2003), Osmanlı’dan Cumhuriyet’e İstanbul Mahalli Kamu Hizmeti İmtiyazları, İstanbul Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.
* Selanik ve İzmir Elektrik Osmanlı Anonim Şirketi Mukavelename ve Şartname Dâhili Nizamnamesi, 1322, Dersaadet.
* Toprak, Z. (1982), Türkiye’de Milli İktisat (1908-1918), Yurt Yayınları, Ankara.
* Seyfettin, Ü.(Ed.) (2006), Yadigâr-ı Selanik Kartpostallarda Evvel Zaman, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara.
* Yerasimos, S. (1999), “Tanzimat’ın Kent Reformları Üzerine”, Modernleşme Sürecinde Osmanlı Kentleri, 2. Baskı, ed. Paul Dumont, François Georgeon, çev. Ali Berktay, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, s.1-18.
* Yerolympos, A. (2000), “XIX. Yüzyıl Sonunda Selanik’te Kentlilik Bilinci ve Belediyeye İlgi”, Osmanlı İmparatorluğunda Yaşamak-Toplumsallık Biçimleri ve Cemaatlerarası İlişkiler (18.-20.yüzyıllar)-, der. François Georgeon-Paul Dumont, çev. Maide Selen, İletişim Yayınları, İstanbul, s.147-174.
* Yerolympos, A. (1999), “Tanzimat Döneminde Kuzey Yunanistan’da Şehircilik ve Modernleşme”, Modernleşme Sürecinde Osmanlı Kentleri, 2. Baskı, ed. Paul Dumont, François Georgeon, çev. Ali Berktay, TVYY, İstanbul, s.31-59.
* Yerolympos, A. ; Colonas, V. (1999), “Kozmopolit Bir Kentleşme”, Selanik 1850-1918 “Yahudilerin Kenti” ve Balkanlar’ın Uyanışı, hzl. Gilles Veinstein, çev. Cüneyt Akalın, İletişim Yayıncılık, İstanbul, s.167-185.
DOKUMANI BURADAN <disk.yandex.com.tr/i/LDPjSXZik_fR8g> İNDİREBİLİRSİNİZ.
<dergipark.org.tr/tr/pub/gopsbad/archive?y=2016#y2016> Yıl 2016, Cilt 11, Sayı 1, 157 – 176, 01.01.2016
<dergipark.org.tr/tr/pub/@Ay%C5%9Fe%20Eryaman> Ayşe ERYAMAN
LİNK : doi.org/10.19129/sbad.47
Öz
Osmanlı Devleti şehirlerinde, Tanzimat devrindeki merkezi bürokrasinin gerçekleştirdiği Batılı reform hareketinin bir sonucu olarak, önemli değişiklikler yaşanmıştır. Bu bağlamda gerçekleştirilen şehircilik faaliyetleri sonucu Osmanlı şehirlerine giren bir unsur da tramvay olmuştur. Selanik şehrinde ulaşım için ilk defa 1889 yılında tramvay hattı döşenmeye ve 1893’de de ilk atlı tramvaylar işlemeye başlamıştır. Bu çalışmada II. Meşrutiyet’in ilan edilmesi ile birlikte benimsenen yeni ilkeler çerçevesinde Selanik tramvaylarına yönelik devletin politikaları Başbakanlık Osmanlı Arşivi belgeleri ve dönemin basını çerçevesinde incelenmeye ve değerlendirilmeye çalışılmıştır. Analiz sonucunda İkinci Meşrutiyet yıllarında Selanik tramvayları konusunda bir takım gelişmelerin yaşandığı tespit edilmiştir. Bu süreçte tramvaylar elektrikle işletilmeye başlanmış, mevcut vagon ve bekleme salonlarına yenileri eklenmiş ve yetersiz görülen tramvay hatlarının arttırılmasına gidilerek şehir içi ulaşım geliştirilmeye çalışılmıştır.
Anahtar Kelimeler
<dergipark.org.tr/tr/search?q=%22Selanik%22> Selanik, <dergipark.org.tr/tr/search?q=%22Tramvay%22> Tramvay, <dergipark.org.tr/tr/search?q=%22Ula%C5%9F%C4%B1m%22> Ulaşım, <dergipark.org.tr/tr/search?q=%22%C5%9Eehircilik%22> Şehircilik
Kaynakça
* BOA, BEO., 4007/300519.
* BOA, DH. MKT., 2904/41.
* BOA, DH. MUİ., 15-1/40.
* BOA, İ.MMS., 147/7.
* BOA, MV., 226/118.
* BOA, ŞD. HU., 1233/23.
* BOA., Y.HUS., 522/184.
* BOA, Y.A. HUS., 523/72.
* Selanik Vilayeti Salnamesi, 20.defa, 1325.
* İttihat ve Terakki
* Rumeli
* Tasvir-i Efkâr
* Zaman
* Alkan, M.Ö. (2003), İmparatorluk’tan Cumhuriyet’e Selanik’ten İstanbul’a Terakki Vakfı ve Terakki Okulları 1877-2000, Terakki Vakfı, İstanbul.
* Anastassiadou, M. (2010), Tanzimat Çağında Bir Osmanlı Şehri Selanik (1830-1912), çev. Işık Ergüden, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İkinci Basım, İstanbul.
* Arslan, S. (1990), Salnamelere Göre Selanik, Dokuz Eylül Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir.
* Baer, M. D. (2011), Selanikli Dönmeler-Yahudilikten Dönenler, Müslüman Devrimciler ve Seküler Türkler-, çev. Sevinç Kayır, Doğan Egmont Yayıncılık, İstanbul.
* Balcı, M. (2010), Selanik Düştü-Selanik’in Kaybediliş Öyküsü ve Hasan Tahsin Paşa’nın Savunması-, Kesit Yayınları, İstanbul.
* Bayram, S. (2009), Osmanlı Döneminde Selanik Limanı: 1869-1912, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.
* Emrence, C. (2001), “İstanbul Tramvayında Sınıf ve Kimlik (1871-1922)”, Toplumsal Tarih, Sayı: 93, Eylül 2001, s.6-13.
* Eryılmaz, B. (1995), “Yerel Yönetim Sendromu”, Yeni Türkiye, Yıl:1, Sayı:4, Mayıs- Haziran 1995, s.340-346.
* Georgeon, F. (1999), “Müslüman ve Dönme Selanik”, Selanik 1850-1918 “Yahudilerin Kenti” ve Balkanlar’ın Uyanışı, hzl. Gilles Veinstein, çev. Cüneyt Akalın, İletişim Yayıncılık, İstanbul, s.113-127.
* Gülersoy, Ç. (1989), Tramvay İstanbul’da, İstanbul Kitaplığı Yayınları, İstanbul.
* Gounaris, B.C. (1994), “Selanik”, Doğu Akdeniz’de Liman Kentleri (1800-1914), ed. Çağlar Keyder, Y. Eyüp Özveren, Donald Quataert, çev. Gül Çağalı Güven, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, s.103-120.
* Heper, M. (1974), Bürokratik Yönetim Geleneği, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
* İpek, N. (2011), Selanik ve İstanbul’da Yahudi Bankerler, Yeditepe Yayınları, İstanbul.
* Kayserilioğlu, R. S. (1998), Dersaadet’ten İstanbul’a Tramvay, I. Cilt, İETT Yayınları, İstanbul.
* Kos, K. (1995), İstanbul Şehir Tarihi ve Mimarisi, çev. Naciye Güngörmüş, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
* Kuban, D. (2004), İstanbul Bir Kent Tarihi, çev. Zeynep Rona, 3.Baskı, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.
* Mantran, R. (2001), İstanbul Tarihi, çev. Teoman Tunçdoğan, İletişim Yayınları, İstanbul.
* Mazower, M. (2007), Selanik: Hayaletler Şehri-Hıristiyanlar, Müslümanlar ve Yahudiler (1430-1950)-, çev. Gül Çağalı Güven, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
* Moutsopoulos, N.C. (1999), “İki Yüzyıl Arasında Kalan Bir Kent”, Selanik 1850-1918 “Yahudilerin Kenti” ve Balkanlar’ın Uyanışı, hzl. Gilles Veinstein, çev. Cüneyt Akalın, İletişim Yayıncılık, İstanbul, s.24-41.
* Ortaylı, İ. (1995), “Devraldığımız Miras”, Yeni Türkiye, S.4, Mayıs-Haziran 1995.
* Özdemir, B. (1999), “Osmanlı Çoğulculuğu: Selanik’in 1840’lı Yıllarda Müslüman, Ortodoks ve Musevi Cemaatleri”, Osmanlı, c.4, ed. Güler Eren, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, s.262-269.
* Özdemir, B. (2003), Ottoman Reforms and Social Life: Reflections From Salonica 1830-1850, The Isis Press, İstanbul.
* Özdemir, B. (2008), “Selanik: 19. Yüzyılda Osmanlı Kenti ve Yerel Yönetim Geleneğinin Değişimi”, Selçukludan Cumhuriyete Şehir Yönetimi, ed. Erol Özvar-Arif Bilgin, Türk Dünyası Belediyeler Birliği, İstanbul, s.321-336.
* Öztürk, A. İ. (2003), Osmanlı’dan Cumhuriyet’e İstanbul Mahalli Kamu Hizmeti İmtiyazları, İstanbul Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.
* Selanik ve İzmir Elektrik Osmanlı Anonim Şirketi Mukavelename ve Şartname Dâhili Nizamnamesi, 1322, Dersaadet.
* Toprak, Z. (1982), Türkiye’de Milli İktisat (1908-1918), Yurt Yayınları, Ankara.
* Seyfettin, Ü.(Ed.) (2006), Yadigâr-ı Selanik Kartpostallarda Evvel Zaman, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara.
* Yerasimos, S. (1999), “Tanzimat’ın Kent Reformları Üzerine”, Modernleşme Sürecinde Osmanlı Kentleri, 2. Baskı, ed. Paul Dumont, François Georgeon, çev. Ali Berktay, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, s.1-18.
* Yerolympos, A. (2000), “XIX. Yüzyıl Sonunda Selanik’te Kentlilik Bilinci ve Belediyeye İlgi”, Osmanlı İmparatorluğunda Yaşamak-Toplumsallık Biçimleri ve Cemaatlerarası İlişkiler (18.-20.yüzyıllar)-, der. François Georgeon-Paul Dumont, çev. Maide Selen, İletişim Yayınları, İstanbul, s.147-174.
* Yerolympos, A. (1999), “Tanzimat Döneminde Kuzey Yunanistan’da Şehircilik ve Modernleşme”, Modernleşme Sürecinde Osmanlı Kentleri, 2. Baskı, ed. Paul Dumont, François Georgeon, çev. Ali Berktay, TVYY, İstanbul, s.31-59.
* Yerolympos, A. ; Colonas, V. (1999), “Kozmopolit Bir Kentleşme”, Selanik 1850-1918 “Yahudilerin Kenti” ve Balkanlar’ın Uyanışı, hzl. Gilles Veinstein, çev. Cüneyt Akalın, İletişim Yayıncılık, İstanbul, s.167-185.
DOKUMANI BURADAN <disk.yandex.com.tr/i/LDPjSXZik_fR8g> İNDİREBİLİRSİNİZ.