OSMANLI DEVLETİ’NİN I. DÜNYA HARBİ ESNASINDA YAŞADIĞI KÖMÜR SIKINTISI VE ALINAN TEDBİRLER
<dergipark.org.tr/tr/pub/gopsbad/archive?y=2016#y2016> Yıl 2016, Cilt 11, Sayı 2, 107 – 124, 01.06.2016
<dergipark.org.tr/tr/pub/@isa.tak> İsa TAK
LİNK : doi.org/10.19129/sbad.300
Öz
Bu çalışma ile Osmanlı Devleti’nin I. Dünya Harbi esnasında kömür ve kömür üretimi konusunda yaşadığı sıkıntılar ve bu sıkıntıların giderilebilmesi için alınan tedbirler ve sonuçları ortaya konulacaktır. Osmanlı Devleti’nin sahip olduğu kömür yataklarının başında Ereğli Havzası’ndaki Ereğli Kömür Madenleri gelmekteydi. Bu madenden yapılan üretim devletin ihtiyaç duyduğu kömürü tam olmasa da yaklaşık olarak karşılamaktaydı. Ereğli Havzası’nda kömür üretimi 1911 senesinde 904.000, 1912’de 810.000, 1913’te 826.000, 1914 senesinde 674.000, 1915’te 420.000, 1916’da 208.000, 1917’de 158.000 ve 1918’de 186.000 ton olarak gerçekleşmiştir. Bu dönemde iç tüketim en yüksek seviyesine 1.069.000 ton ile 1911 senesinde çıkmıştır. I. Dünya Harbi esnasında üretim normal olarak devam ettirilemediği için hızla azalmıştır. Bu nedenle demiryollarında çalışan trenlerde odun yakılmağa başlandığı gibi Şirket-i Hayriye vapurlarında zeytin posası dahi yakılmak mecburiyetinde kalınmıştır. Savaş sırasında ortaya çıkan kömür sıkıntısından dolayı önce idari olarak düzenlemeye gidilmiş ve Harp Kömür Merkezi kurularak kömür işleri bu merkeze verilmiş, ayrıca yeni kömür madenleri işletmeye açılmış ve hatta Almanya’dan kömür satın alınmıştır. Yapılan düzenlemeler ve alınan tedbirlere rağmen harp süresince kömür sıkıntısı devam etmiştir.
Anahtar Kelimeler
<dergipark.org.tr/tr/search?q=%22Osmanl%C4%B1%22> Osmanlı, <dergipark.org.tr/tr/search?q=%22K%C3%B6m%C3%BCr%22> Kömür, <dergipark.org.tr/tr/search?q=%22Sava%C5%9F%22> Savaş
Kaynakça
* BEO, 244149, 347932, 348114, 348405 ve 349097, DH.İ. UM., 19-1/1-10-21, DH-İ. UM.,2/1-26, DH-İ. UM., E-26/57, DH.İ. UM., E-50/4-23, DH- EUM. EMN, 90/58, DH, ŞFR.,/ 194, DH. ŞFR., 46/145-159, DH.ŞFR., 54/241, İ. Hus, 1325 N/82, İ.Meclis-i Mahsûs,1333 B/18, MV, 213/72, MV., 200/60, MV., 207/76, MV., 212/141-203
* ATASE, BDH, Kls;903, Kls., 904, Kls., 2631
* Takvîm-i Vekayî, 2264
* Besbelli, S.(1976), Birinci Dünya Harbinde Türk Harbi, Deniz Harekatı, 8, Ankara:ATASE Yayını
* Çatma, E.(1998), Asker İşçiler, İstanbul:Ceylan Yayıncılık
* Çavdar,N.(2014), ”Birinci Dünya HarbiSonunda İstanbul’da Kömür Kıtlığı ve Buna Bağlı Sıkıntılara Çözüm Arayışları”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi,89, s.95-125
* Dölen, E.(2014), ”Osmanlı Döneminde Kocaeli’ndeki Sanayi Kuruluşları”, Kocaeli Tarihi Sempozyumu(2-4 Mayıs 2014) Bildirileri, Kocaeli, s.670-685
* Eldem, V.(1994), Osmanlı İmparatorluğunun İktisadî Şartları Hakkında Bir Tetkik, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayını
* Eldem, V.(1994), Harp ve Mütareke Yıllarında Osmanlı İmparatorluğunun Ekonomisi, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayını
* Genç, H.(2007), ”Ereğli Kömür Madenleri”, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi, İstanbul
* Kara, M.(2009), ”Ereğli Kömür Havzası ve Cumhuriyet Dönemi Şekillenişi”, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Bolu
* Kara, M.(2010), Son Mükellefler Ereğli Kömür Havzası’nda Zorunlu Çalıştırma(1940-1947), İstanbul: Ares Yayınları
* Kara, M.(2013), ”Osmanlı Devleti’nin Son Döneminde Ereğli Kömür Havzası(1829-1920)”, History Studies, Volume 5, Issue 1,s.223-249
* Naim, A.(1934), Zonguldak Havzası,Uzun Mehmetten Bugüne Kadar, İstanbul: Hüsnütabiat Matbaası
* Öğreten, A.(2006),”Ereğli Kömür Madeni Havzasında İlk Üretim”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 31, s.135-160
* Sarıkoyuncu,Ali.(1992), Milli Mücadelede Zonguldak ve Havalisi, Ankara:Türk Tarih Kurumu Yayını
* Şirket-i Hayriye İdaresi,(1337), Harb-i Umumi ve Şirket-i Hayriye 1330-1334,İstanbul: Bahriye Matbaası
* Tak, İ.(2001), ”Osmanlı Döneminde Ereğli Kömür Madenleri”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi, Erzurum
* Yorulmaz, Ş.(1998), ”Türkiye’de Kömürün Keşfi ve Kömür İşletme İmtiyazları(1829-1937)”, Türkiye 11. Kömür Kongresi Bildiriler Kitabı, Ankara: Kozan Ofset .
DOKUMANI BURADAN <disk.yandex.com.tr/i/ymLLp0r9y3Txmw> İNDİREBİLİRSİNİZ.
<dergipark.org.tr/tr/pub/gopsbad/archive?y=2016#y2016> Yıl 2016, Cilt 11, Sayı 2, 107 – 124, 01.06.2016
<dergipark.org.tr/tr/pub/@isa.tak> İsa TAK
LİNK : doi.org/10.19129/sbad.300
Öz
Bu çalışma ile Osmanlı Devleti’nin I. Dünya Harbi esnasında kömür ve kömür üretimi konusunda yaşadığı sıkıntılar ve bu sıkıntıların giderilebilmesi için alınan tedbirler ve sonuçları ortaya konulacaktır. Osmanlı Devleti’nin sahip olduğu kömür yataklarının başında Ereğli Havzası’ndaki Ereğli Kömür Madenleri gelmekteydi. Bu madenden yapılan üretim devletin ihtiyaç duyduğu kömürü tam olmasa da yaklaşık olarak karşılamaktaydı. Ereğli Havzası’nda kömür üretimi 1911 senesinde 904.000, 1912’de 810.000, 1913’te 826.000, 1914 senesinde 674.000, 1915’te 420.000, 1916’da 208.000, 1917’de 158.000 ve 1918’de 186.000 ton olarak gerçekleşmiştir. Bu dönemde iç tüketim en yüksek seviyesine 1.069.000 ton ile 1911 senesinde çıkmıştır. I. Dünya Harbi esnasında üretim normal olarak devam ettirilemediği için hızla azalmıştır. Bu nedenle demiryollarında çalışan trenlerde odun yakılmağa başlandığı gibi Şirket-i Hayriye vapurlarında zeytin posası dahi yakılmak mecburiyetinde kalınmıştır. Savaş sırasında ortaya çıkan kömür sıkıntısından dolayı önce idari olarak düzenlemeye gidilmiş ve Harp Kömür Merkezi kurularak kömür işleri bu merkeze verilmiş, ayrıca yeni kömür madenleri işletmeye açılmış ve hatta Almanya’dan kömür satın alınmıştır. Yapılan düzenlemeler ve alınan tedbirlere rağmen harp süresince kömür sıkıntısı devam etmiştir.
Anahtar Kelimeler
<dergipark.org.tr/tr/search?q=%22Osmanl%C4%B1%22> Osmanlı, <dergipark.org.tr/tr/search?q=%22K%C3%B6m%C3%BCr%22> Kömür, <dergipark.org.tr/tr/search?q=%22Sava%C5%9F%22> Savaş
Kaynakça
* BEO, 244149, 347932, 348114, 348405 ve 349097, DH.İ. UM., 19-1/1-10-21, DH-İ. UM.,2/1-26, DH-İ. UM., E-26/57, DH.İ. UM., E-50/4-23, DH- EUM. EMN, 90/58, DH, ŞFR.,/ 194, DH. ŞFR., 46/145-159, DH.ŞFR., 54/241, İ. Hus, 1325 N/82, İ.Meclis-i Mahsûs,1333 B/18, MV, 213/72, MV., 200/60, MV., 207/76, MV., 212/141-203
* ATASE, BDH, Kls;903, Kls., 904, Kls., 2631
* Takvîm-i Vekayî, 2264
* Besbelli, S.(1976), Birinci Dünya Harbinde Türk Harbi, Deniz Harekatı, 8, Ankara:ATASE Yayını
* Çatma, E.(1998), Asker İşçiler, İstanbul:Ceylan Yayıncılık
* Çavdar,N.(2014), ”Birinci Dünya HarbiSonunda İstanbul’da Kömür Kıtlığı ve Buna Bağlı Sıkıntılara Çözüm Arayışları”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi,89, s.95-125
* Dölen, E.(2014), ”Osmanlı Döneminde Kocaeli’ndeki Sanayi Kuruluşları”, Kocaeli Tarihi Sempozyumu(2-4 Mayıs 2014) Bildirileri, Kocaeli, s.670-685
* Eldem, V.(1994), Osmanlı İmparatorluğunun İktisadî Şartları Hakkında Bir Tetkik, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayını
* Eldem, V.(1994), Harp ve Mütareke Yıllarında Osmanlı İmparatorluğunun Ekonomisi, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayını
* Genç, H.(2007), ”Ereğli Kömür Madenleri”, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi, İstanbul
* Kara, M.(2009), ”Ereğli Kömür Havzası ve Cumhuriyet Dönemi Şekillenişi”, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Bolu
* Kara, M.(2010), Son Mükellefler Ereğli Kömür Havzası’nda Zorunlu Çalıştırma(1940-1947), İstanbul: Ares Yayınları
* Kara, M.(2013), ”Osmanlı Devleti’nin Son Döneminde Ereğli Kömür Havzası(1829-1920)”, History Studies, Volume 5, Issue 1,s.223-249
* Naim, A.(1934), Zonguldak Havzası,Uzun Mehmetten Bugüne Kadar, İstanbul: Hüsnütabiat Matbaası
* Öğreten, A.(2006),”Ereğli Kömür Madeni Havzasında İlk Üretim”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 31, s.135-160
* Sarıkoyuncu,Ali.(1992), Milli Mücadelede Zonguldak ve Havalisi, Ankara:Türk Tarih Kurumu Yayını
* Şirket-i Hayriye İdaresi,(1337), Harb-i Umumi ve Şirket-i Hayriye 1330-1334,İstanbul: Bahriye Matbaası
* Tak, İ.(2001), ”Osmanlı Döneminde Ereğli Kömür Madenleri”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi, Erzurum
* Yorulmaz, Ş.(1998), ”Türkiye’de Kömürün Keşfi ve Kömür İşletme İmtiyazları(1829-1937)”, Türkiye 11. Kömür Kongresi Bildiriler Kitabı, Ankara: Kozan Ofset .
DOKUMANI BURADAN <disk.yandex.com.tr/i/ymLLp0r9y3Txmw> İNDİREBİLİRSİNİZ.