FAŞİZM DOSYASI : TRAJİK BİR FAŞİZM HİKAYESİ * VİCTOR JARA DUDAKLARINDA ŞARKIYLA ÖLDÜ

TRAJİK BİR FAŞİZM HİKAYESİ *  VİCTOR JARA DUDAKLARINDA ŞARKIYLA ÖLDÜ

Posted on September 3, 2023 by Nacikaptan

DÜNYA HİÇBİR FAŞİSTE KALMAMIŞTIR. TÜM FAŞİST DİKTATÖRLER, OTOKRATLAR GÜNÜ GELDİĞİNDE TARİHİN ÇÖPLÜĞÜNDE YERLERİNİ ALACAKLAR VE TOPLUM TARAFINDAN NEFRETLE ANILACAKTIR.

VİCTOR JARA DUDAKLARINDA ŞARKIYLA ÖLDÜ
 

 

VANSEREMOS
yırtıyor fırtına sessizliği
ufuktan bir güneş doğuyor
gecekondulardan geliyor halk
tüm şili türküler söylüyor
venseremos, venseremos!
kıralım zincirlerimizi.
venseremos, venseremos!
zulme ve yoksulluğa paydos.
şili’de halk bugün savaşıyor
cesaret ve halkın gücüyle.
kahrolsun halkın katili cunta
yaşasın “unitad popular”!
venseremos, venseremos!
kıralım zincirlerimizi.
venseremos, venseremos!
zulme ve yoksulluğa paydos.
geçmişe ağlamak fayda vermez,
gelecek, mutlak sosyalizmin,
yarını bugünden kuracaksın
o senin tarihin olacak.
venseremos, venseremos!
kıralım zincirlerimizi.
venseremos, venseremos!
zulme ve yoksulluğa paydos!
***
Sanatçı, çağını yansıtabildiği ölçüde sanatçıdır.
Sanatçı aykırıdır, sanatçı kurulu düzenin karşısındadır,
sanatçı devrimcidir…
Bir erken bahar öncesi bu insanları anmak gerek,
onlar baharı görmediler bir daha
BİZİM VİCTOR JARA’LARA İHTİYACIMIZ VAR
Olay aslında şöyle başladı:
Victor Jara’yı Santiago (Estadio Chile) stadyumuna getirdiler. Gitarı yanındaydı. Stadyuma girer girmez Unidad Popular (Venseremos) şarkısını çalıp söylemeye başladı. Stadyumun yönetimi vahşi bir faşist olan Albay Mario Manriquez Bravo’nun elindeydi. Victor Jara’nın Venseremos’u söylemesi ve stadyumdakilerin de buna eşlik etmesi, albayı çok rahatsız etti. Emrinde, en az kendisi kadar faşist ve gaddar iki subayını çağırdı.
Victor Jara’nın gitar çalmasını engellemelerini istedi. Subaylardan biri, “Ne olursa olsun engellememizi mi istiyorsunuz komutanım,” diye sorunca, albay Bravo başıyla “evet” anlamında yanıt verdi. İki subay hızla Jara’nın yanına ulaştılar. Jara’nın etrafı yığınla vatansever tarafından kuşatılmış olduğundan, dipçik darbeleriyle kendilerine yol açıyorlardı. Sonunda Jara’nın yanına ulaşmayı başardılar.
Hiç uyarmadılar, tek kelime bile etmediler. Subaylardan biri gitarı Jara’nın kucağından alıp yere çaldı. Büyük bir uğultu yükseldi. Ardından kolundan tutup Jara’yı yere yatırdılar. Yüzün koyu yatıyordu ünlü müzisyen. Şili’nin bağımsızlık savaşçısı, devrimcisi. Subaylardan biri kollarından birinin üzerine ayağıyla basarak kıpırdamasını engelledi. Diğeri ise tüfeğinin dipçiğiyle Jara’nın parmaklarını kırdı. Defalarca vurdu, yılmadan vurdu, acımadan vurdu… Sonra subay öteki koluna geçti. Dipçik darbesiyle sağ elini paramparça eden diğer subay bu kez sol eline vurmaya başladı. Jara hala mırıltı halinde Venseremos’u söylemeye çalışıyordu.
Kısık bir çığlık şeklinde çıkıyordu sesi, ama söylüyordu. Kalabalık dehşet içindeydi ve susmuştu. Herşeye rağmen şarkısını mırıldanmaya çalışan Victor Jara’ya “sahibinin sesi” olan subaylar çok sinirlenmişlerdi. Kollarına basan subay da tüfeğini kavramış, dipçiğini Jara’ya doğrultmuştu. Jara hafifçe katillerine doğru döndü. O anda şimşek gibi bir dipçik darbesi ağzının tam ortasına yapıştı. Dişlerinden bir iki tanesi kırılmıştı. Ağzından kan fışkırdı. Daha ne olduğunu bile anlayamadan ikinci dipçik darbesi burnuna geldi. Burnu kırılmıştı. Acı ile, ama hala Venceremos’u mırıldanmaya çalışarak yeniden yüzün koyu yere uzandı. Artık kafasını kaldıracak hali kalmamıştı.
Subaylardan biri tüfeğini bir sopa gibi namlusundan tutarak, tüm gücüyle Jara’nın kafasına vurdu. Ses kesilmişti. Kalabalık da donakalmıştı. Saniyeler sonra, diğer subay da tüm gücüyle Jara’nın kıpırtısız başına vurdu. Artık Jara kıpırdamıyordu. Subaylar defalarca vurdular. Jara’nın başı paramparça olmuş, beyninden fırlayan kanlı küçük parçalar etrafa yayılmıştı. Kalabalıktan birkaç kişi kusmaya başladı. Victor Jara ölmüştü… İyi de, kimdi bu yürekli adam.
Faşistlerin tam ortasında özgürlük şarkıları söyleme cesareti gösteren ve son nefesine kadar da söylemeyi sürdüren? Öylesine bir nefret vardı ki subaylarda, Albay Bravo ne olur ne olmaz diye herhalde, Jara’nın kırık ellerini bileklerinden kestirip stadyumda herkesin görebileceği bir yere astırdı. Kimdi bu adam? Neden bu kadar tehlikeliydi? Neydi bu kinin arkasındaki vahşet? Tuhaftır, ama Şili’nin başkenti Santiago’da doğan Victor Jara, bir çiftçi ailesinin oğluydu. Din eğitimi görmesi sonraki yaşamı ile tam bir çelişkidir.
İlahiyat okumak istemesine rağmen, toplumsal hareketlerdeki uçurumlar onu müziğe doğru itmiştir. Şili folkloruyla ilgilenmeye başladığında henüz çok gençtir. Tiyatro ile de ilgilenmesine rağmen müzik 1970’li yılların başından itibaren hayatının en önemli uğraşısı olmuştur.
Yirminci yüzyılın en devrimci, en taviz vermez sanatçılarından biri olarak tüm Şili müziğini dünyaya tanıtmayı başarmış bir sanatçıdır Victor Jara… Bundan sonrası ansiklopedilerde bulunabilecek bilgilerdir. Victor Jara’yı tanımak için onun müziklerini dinlemek gerek, ağıtlarına kulak vermek gerek. Sanatçı denilen kimliğin köşe tutmanın çok ötesinde bir sorumluluk olduğunu görmek gerek…
Sanatçı, çağını yansıtabildiği ölçüde sanatçıdır. Sanatçı aykırıdır, sanatçı kurulu düzenin karşısındadır, sanatçı devrimcidir… Bir erken bahar öncesi bu insanları anmak gerek, onlar baharı görmediler bir daha… *1*
Mümtaz İdil tarafından kaleme alınmış ve değerli kalem dostum Davut Arslantürk tarafından paylaşılmış olan yukarıdaki trajik yazıya ben de ekte bulunmak isterim ;
Bildirge
Ne türkü söyleme aşkımdan ne de sesimi
Dinletmek için değil bunca türkü söylemem.
Benim namuslu gitarımın sesi
Hem duygulu hem de haklıdır.
Dünyanın yüreğinden çıkar
Bir güvercin gibi kanatlı
Kutsal su gibi şefkatli,
Okşar gitarım öleni ve yiğidi.
Şarkım amacına kavuşur
Violetta’nın dediği gibi.
Pırıl pırıl coşkulu durmak bilmez
Ve bahar kokan bir işçidir!
Victor Jara
Şili’ deki Pravda muhabiri Vladimir Çernisev, Jara’nın son anlarını şöyle anlatıyor:
VIKTOR JARA
“Victor Jara dudaklarında şarkıyla öldü. Onu yanından hiç ayırmadığı refakatçisiyle, gitarıyla birlikte stadyuma getirdiler. Ve şarkı söylemeye başladı. Öbür tutuklular, gardiyanların ateş açma tehdidine rağmen melodiye eşlik etmeye başladılar. Sonra bir subayın emri ile askerler Victor’un ellerini kırdılar. Artık gitar çalmıyordu, ama zayıf bir sesle şarkı söylemeyi sürdürdü. Bir dipçikle kafasını parçaladılar ve diğer tutuklulara ibret olsun diye ellerini kesip tribünlerin önüne astılar”
Vladimir Çernisev
***
Gitarım ne zenginlerin gitarıdır,
Ne de başka bir şeyin.
Şarkım bir yapı iskelesidir
Eriştirir bizi yıldızlara.
Katıksız gerçekleri şarkısında
Söylerken bir insan ölmek pahasına,
Anlamını bulur o şarkı
Damarlarında atarken.
Şarkım ne gelip geçici övgüler düzer
Ne de başkalarına ün katar,
Yoksul ülkemin
Kök salmıştır toprağına.
Orada, her şeyin bittiği
Ve her şeyin başladığı yerde,
Söylerim o her zaman yiğit ve derin
Sonsuza dek yeni olacak şarkıyı.
***
16 Eylül 1973 tarihinde yaşanmıştı bunlar, Victor Jara sadece gitar çalıp şarkı söylüyordu, ama korkuyorlardı ondan. Çünkü onun şarkılarının en büyük düşmanı darbeci Pinochet idi. Jara Şarkıları susmasın istiyordu, hatta o daha güzel bir dünya istiyordu. İnsanların yoksulluktan ölmediği bir dünya…
Ama Pinochet bunların hepsine karşıydı. İnsanlar köle olmalıydı onun için, herkesten vazgeçebilirdi ve Pinochet`e göre yaşamak sadece egemen sınıfın hakkıydı.
DİKTATÖR PİNOCHE DÖNEMİNDE İŞKENCE VE KATLİAMLAR
Karanlık bir geçitten büyük bir salona çıktık.. Zemini kaplayan, köşelere yığılı , çoğu baştan aşağı yaralı , kimisinin elleri hala arkasından bağlı çıplak cesetlerin yanından geçerken yeni arkadaşım Hector koluma girdi.. Genci, yaşlısı.. Yüzlerce ceset vardı.. Çoğunluğu işçi görünüşlüydü.. Yüzlerce ceset, suratlarına kokuya karşı bez maskeler takılı morg çalışanlarınca ayaklarından sürüklenerek getiriliyor , yığınların üstüne fırlatılıyordu.. Salonun ortasından, Victor’ u bulmamak istercesine durdum.. İçimi öfke kaplamıştı.. Haykıracağımı, sövmeye başlayacağımı fark eden Hector, ‘Lütfen ,’ dedi, ‘Hiçbir şey belli etmemelisiniz..’ Başımız belaya girebilir.. Lütfen sessiz kalın.. Gidip ne tarafa bakacağımızı sorayım.. Burası değil galiba..’
Yukarı çıkmamız söylendi.. Bina öylesine cesetle dolmuştu ki idari ofisler bile boş değildi.. Uzun bir koridor.. Kapılar.. Kapılar.. Yerlerde yatan, bu sefer giyimli, öğrenci görünüşlü on, yirmi, otuz, kırk, elli ceset.. Ve işte orada, dizili cesetlerin ortasında Victor’ u buldum..
Zayıf, kupkuru görünüyordu.. Ama victor’ du.. Bir haftada bu kadar çökertecek neler yapmışlardı aşkıma.. Gözleri açıktı ve kafasındaki ürkütücü yarayla yanaklarındaki morluklara rağmen meydan okurcasına hiddetle ileri bakar gibiydi.. Giysileri yırtılmıştı.. Pantolonu ayak bileklerine indirilmiş, kazağı koltuk altlarına sıyrılmıştı.. Lacivert donu bir bıçak veya süngüyle delinmiş gibi görünüyordu.. Göğsü delik deşikti ve karnında kocaman bir yarık vardı.. Elleri, bileklerinden kırılmış gibi tuhaf bir açıyla duruyordu.. Ama bu victor’ du.. Kocamdı.. Aşkımdı..
Bir yanım o anda ölüverdi.. Orada dikilirken içimdeki bir şeyin ölüşünü hissettim.. Kıpırdayamıyor, konuşamıyordum..” *2*
VİCTOR JARA ŞARKILARINI DİNLEMEK İÇİN :
VİDEO LİNK : http://www.youtube.com/watch?v=HDMcuCSBvvw&feature=related
***
Şilide Pinochet`in yaptığı darbe sonrasında tutuklanan, gitar çalmasın diye parmakları kesilen Victor Jaranın cenaze töreni ölümünden 36 yıl sonra düzenlendi.
Victor Jara’nın yaşamı, parçaları ile güçlü bir şekilde insanlara seslenen entelektüel bir şarkıcıyı işaret etmiştir. Bu yüzden şarkıları gücünün sertifikası haline gelmiştir.
Eylül 2003 tarihinde öldürülmesinin 30. yıldönümünde öldürüldüğü Estadio Chile stadyumunun ismi Estadio Víctor Jara olarak değiştirilmiştir.
***
Tarih baba geç de olsa faşistleri ve katilleri unutmaz ve arar. Cinayetler işleyen faşistlerin kendileri cezalandırlamazsa bile, tarih önünde ya yaşlandıkları zaman veya gıyaplarında yargılanarak cezalandırılırlar.

Viktor Jara’nın da katillerinin de 39 yıl sonra yakalanmaları için 2012’de karar çıktı ;
Haber şöyle ;
Victor Jara’nın katilleri için 39 yıl sonra yakalama kararı *Şili’deki Pinochet darbesinin ardından işkence edilerek öldürülen sanatçı Victor Jara’nın katilleri hakkında 39 yıl sonra yakalama kararı çıkartıldı.* 11 Eylül 1973 tarihinde Şili’de gerçekleştirilen ABD destekli faşist darbenin ardından Santiago Stadyumu’nda işkence edilerek öldürülen ünlü sanatçı Victor Jara’nın katilleri hakkında 39 yıl sonra yakalama emri çıkartıldı.
 
Hakkında uluslararası yakalama emri çıkartılanlardan bir tanesi, yurtdışında yaşayan emekli üsteğmen Pedro Barrientos Nunez. Nunez’in, “ölüm mangaları”nın liderlerinden olduğu iddia ediliyor. Üsteğmen, daha önce Jara’nın katledilmesi olayına karışmadığını savunmuştu.
Yargıç Miguel Vasquez’in cinayetle suçladığı diğer 6 kişi arasında emekli Albay Hugo Sanchez Marmonti de yer alıyor.
Şili Komünist Partisi üyesi olan Victor Jara, 11 Eylül darbesinin ardından Santiago Stadyumu’na götürülmüş ve ağır işkencelerden geçirilerek el parmaklarının kemikleri kırılmıştı. 5 günlük işkencenin ardından Jara 16
Eylül günü kurşuna dizilmiş, cesedi başkentin bir sokağında üzerinde 44 kurşun yarası ile bulunmuştu.
(soL – Dış Haberler)